Bijles aan huis: een gestaag groeiende markt

Sinds de uitbraak van de coronapandemie heeft ook de onderwijssector het zwaar te verduren. Door ziekte of quarantaineverplichtingen bij leerkrachten vallen er veel lessen uit, kinderen kunnen bij klachten vaak niet naar school, en de scholen zijn in Nederland zelfs enige tijd geheel gesloten geweest. Eén van de gevolgen: een collectieve leerachterstand bij de schoolgaande jeugd in Nederland, zo concludeerde de onderwijsinspectie eind 2020. In het kielzog daarvan zien we een gestage groei in de bijlesmarkt. In dit korte blog maken we de balans op van die ontwikkeling en blikken we vooruit: hoe ziet de toekomst van deze markt eruit?

Nijpend lerarentekort

Allereerst moet niet worden vergeten dat, ook voordat de coronapandemie een feit werd, de onderwijssector al langer onder druk stond. Het lerarentekort en de problematiek van overvolle klassen zijn er al jaren. Dat lerarentekort wordt overigens in de komende jaren alleen maar nijpender, vanwege de relatief grote groep leraren die binnenkort met pensioen gaat. Daar staat een kleinere instroom tegenover. Leraren klagen, voornamelijk in het basisonderwijs, al jaren over te lage lonen en de werkdruk in het onderwijs is hoog. Daarmee is het onderwijs geen heel aantrekkelijke sector.

Grote klassen en dus minder individuele ondersteuning van een leerling door een docent, leidt tot een verlies van onderwijskwaliteit. Die tendens zien we al jaren en heeft ertoe geleid dat bijles aan huis in de loop der decennia steeds populairder is geworden. Op dit moment heeft 27% van de kinderen in Nederland weleens bijles gehad. Dat klinkt misschien als weinig, maar houdt eigenlijk in dat voor ruim een kwart van de schoolgaande jeugd, het onderwijs op die school door ouders als ontoereikend werd gezien.

Onderwijs op afstand lang niet altijd de oplossing

Digitaal onderwijs gedurende de coronapandemie heeft in dat opzicht niet meegeholpen. Zowel leraren als kinderen ervaren deze onderwijsvorm als minder productief. Even je hand opsteken voor persoonlijke hulp is er niet meer bij en veel kinderen vinden het sowieso moeilijk om uren achtereen via het scherm de aandacht op peil te houden. De coronapandemie heeft de situatie dus ernstig verslechterd.

Bijles: van noodoplossing naar structureel ingrediënt

Dat maakt dat in steeds meer gevallen bijles aan huis niet als korte noodoplossing wordt gezien, maar als structureel onderdeel van het onderwijspakket voor zoonlief of dochterlief. Bijles wordt niet meer aangewend om een leerling gedurende enkele maanden op één bepaald vak klaar te stomen voor de Cito-toets, maar wordt gewoon standaard aangewend als aanvullende onderwijsvorm.

Die ontwikkeling heeft voor een sterke groei van de markt voor bijles aan huis gezorgd. Onwenselijk neveneffect is dat de onderwijsongelijkheid in Nederland hiermee ook groeit. De gezinnen die zich bijles kunnen veroorloven, hebben structureel toegang tot meer en beter onderwijs dan de gezinnen die het met ‘slechts’ het schoolonderwijs moeten doen.

Voorlopig nog geen afvlakking van de groei

De groeiende groep ouders die hun kind(eren) wél bijles aanbieden, en het zich dus kennelijk ook kunnen veroorloven, zijn echter goed te begrijpen. Als de kwaliteit van het onderwijs, om uiteenlopende redenen, langzaam afneemt (en in coronatijd zelfs in korte tijd ingrijpend achteruit holt), is men nu eenmaal geneigd extra te investeren in de toekomst van het kind.

De groei van de bijlesmarkt zal alleen afvlakken wanneer de coronapandemie definitief achter de rug is. De markt zal slechts weer krimpen als de achterliggende langetermijnproblemen, zoals de verhoudingsgewijs lage lonen, hoge werkdruk en groeiende klassengrootte. De oplossingen voor die problemen zijn echter nog lang niet in zicht.