Spreken in het openbaar? Lees deze tips!

Veel mensen denken dat als je eenmaal goed bent in wat je doet dat het dan vanzelfsprekend is dat je dit ook in het openbaar kunt delen. Lesgeven, presenteren en andere vormen van spreken in het openbaar zijn echter op zichzelf staande vaardigheden. Sommige mensen hebben er meer talent voor dan anderen. Als jij één van die personen bent die altijd knikkende knieën krijgt wanneer je iets moet zeggen voor een groep dan is er goed nieuws. Evenals de meeste andere vaardigheden kun je ook leren om beter te spreken in het openbaar.  

Waarom zijn we zo bang om te spreken in het openbaar? 

In onze maatschappij wordt enorm opgekeken naar mensen die openbare rollen vertonen. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan politici, acteurs, presentatoren, docenten, managers, goeroes en andere mensen die vaak in de spotlight staan. Daardoor komt er enorm veel druk te staan op spreken in het openbaar. Op het moment dat iedereen naar hen kijkt en/of luistert krijgen de meeste mensen het gevoel dat ze perfect moeten zijn. Dat is niet realistisch en veroorzaakt automatisch veel stress.  

Normale spanning 

In de geschiedenis van de mensheid zijn er veel voorbeelden van personen die zo goed konden spreken dat ze hun publiek compleet meesleepten in hun verhaal. Er zijn bijvoorbeeld getuigenissen van mensen die in het verzet zaten en toch op een bijeenkomst van Hitlers Nazipartij terecht kwamen. Zij raakten zo onder de indruk van de Führer’s woorden dat ze vervolgens moeite moesten doen om weer bij hun eigen gedachten te kunnen. Mensen die goed kunnen spreken voelen ook spanning, maar weten deze om te zetten in hyperfocus, absolute aanwezigheid en een ongekende fijngevoeligheid voor de reacties van het publiek. 

Spreekangst, podiumvrees, presentatieangst, plankenkoorts en glossofobie 

Er zijn veel verschillende termen die duiden op angst voor spreken of jezelf uitdrukken in het openbaar. Uiteindelijk is dit een vorm van faalangst en iedereen heeft er in meer of mindere mate last van. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het normale nerveuse gevoel dat wegebt zo gauw je presentatie loopt en de hevige, verlammende verschijnselen van glossofobie. Van dit laatste wordt gesproken als je jezelf voor en/of tijdens je presentatie fysiek onwel voelt. Dat kan zich uiten in dat je bijvoorbeeld nachtenlang niet kunt slapen, niet meer helder kunt denken, jezelf misselijk of draaierig voelt en/of helemaal niet meer uit je woorden komt.     

Wat gebeurt er in je hoofd en in je lichaam als je moet spreken? 

De meeste mensen hebben last van spreekangst wanneer ze niet gewend zijn om voor een groep te staan. Je moet leren omgaan met de spanning die het met zich meebrengt zodat je systeem weet dat er geen gevaar dreigt. Ons zenuwstelsel interpreteert druk en stress als gevaar en bereidt zich dan automatisch voor om te vluchten of vechten. Vervolgens dwing je jezelf om in de situatie te blijven en als je systeem niet kan kalmeren gaat het steeds heftiger reageren. Dat kan leiden tot kortademigheid, chaos in je hoofd en een dringende neiging om alles op alles te zetten om te ontsnappen. 

Gevolgen van spreekangst 

Veel mensen met spreekangst willen dit gevoel koste wat kost vermijden en dat kan grote gevolgen hebben voor de keuzes die ze maken in hun leven en hun carrière. Zij vermijden misschien een positie als leidinggevende waardoor ze kansen missen om door te groeien. Het kan ook zijn dat ze hun bijzondere kennis niet doorgeven omdat ze niet geloven dat ze iets te bieden hebben aan een groep geïnteresseerden. Dat is zonde want een groot gedeelte van je spreekangst kan overwonnen worden door jezelf er rationeel van te overtuigen dat je je goed hebt voorbereid, dat je verhaal de moeite waard is. Het helpt ook om je te herinneren dat mensen komen luisteren omdat ze dat willen en helemaal niet denken dat je perfect moet zijn.   

Wat zijn praktische tips voor spreken in het openbaar én waarom werken ze?  

Er zijn allerlei verschillende tips voor spreken in het openbaar. Om de dingen te vinden die werken voor jou zul je er achter moeten komen wat je moeilijkheden met het spreken veroorzaakt. Voor veel mensen helpt het enorm om zich simpelweg goed voor te bereiden. Dat kun je doen door je ervan te verzekeren dat je alles wat je eventueel wilt zeggen uit je hoofd weet. Een goede PowerPoint presentatie of een goed gestructureerd spiekbriefje kan je daarbij enorm helpen. Die geven je de punten die je wilt bespreken waardoor je zeker weet dat je niets zult vergeten. Vervolgens kun je met deze hulpmiddelen hardop oefenen. Zo wennen je lichaam en geest aan de situatie en zal deze minder snel stress veroorzaken. 

Tips om angst te verminderen 

Als je last hebt van glossofobie dan moet je manieren vinden om je angst te verminderen. Daarvoor zijn allerlei technieken beschikbaar. Je kunt bijvoorbeeld angstgedachten leren omdenken of relativeren. Ga rationeel na of je angsten onderbouwd zijn en je zult vinden dat je bijvoorbeeld helemaal niet alle vragen hoeft te kunnen beantwoorden, dat je best af en toe een fout mag maken en dat je het zelf ook geweldig vindt wanneer een spreker gewoon mens is. Positieve affirmaties kunnen ook enorm helpen bij het opbouwen en vasthouden van vertrouwen. Train jezelf erin om te denken: ‘Ik kan dit’, ‘Ik heb iets interessants te delen’, of ‘Ik vind het leuk om voor een groep te staan’. Voor sommige mensen kan het daarnaast enorm helpen om een presentatie te beginnen met het erkennen van zenuwen. Laat het publiek weten dat je het lastig vindt en je zult merken dat ze je extra ondersteunen waardoor jij meer jezelf kunt zijn.