Geld anno 2022: heeft sparen nog zin en is er een alternatief?

Als je anno 2022 een flinke som geld te beschermen hebt, bijvoorbeeld omdat je als ondernemer je eigen pensioen aan het bij elkaar sparen bent, heb je het lang niet eenvoudig. Rente op spaartegoeden is verleden tijd (sterker nog: steeds vaker moet je rente betalen over je spaargeld), de fiscus heft belasting over spaartegoeden (linksom of rechtsom) en als klap op de vuurpijl zie je de waarde van je geld verdampen onder historisch hoge inflatiecijfers. Hoe kan het eigenlijk dat geld minder waard wordt? Heeft geld sparen dan nog wel zin? En welke alternatieven zijn er om de waarde van je zuurverdiende centen te beschermen?

De waarde van geld is niet stabiel

Geld zoals we dat vandaag de dag kennen, waaronder euro’s en dollars, zijn inflationair. Dat houdt in: onderhevig aan inflatie. Geld wordt dus structureel minder waard. In de economie wordt een klein beetje inflatie over het algemeen als iets goeds gezien. Het zorgt er namelijk voor dat mensen geld uitgeven en daarmee de economie draaiende houden. Als je weet dat jouw geld telkens wat minder waard wordt, geef je het sneller uit dan wanneer je geld steeds waardevoller zou worden: dan pot je het op, en da’s slecht voor de economie.

Om mensen niet langzaam arm te laten worden, stijgen jaarlijks de lonen ongeveer even hard als het inflatiecijfer. Je krijgt er dus salaris bij, maar welbeschouwd word je daar niet echt beter van, omdat de prijzen net zo hard stijgen. Daarom hebben economen het vaak over koopkracht: wat kun je kopen met je geld? Als de inflatie en lonen even hard stijgen, blijft de koopkracht gelijk.

Hoe wordt inflatie veroorzaakt?

Inflatie ontstaat als de waarde van de economie minder hard stijgt dan de beschikbare hoeveelheid geld. In het verleden, tot de jaren vijftig, was de hoeveelheid geld begrensd door de hoeveelheid goud: de goudstandaard. Dollars kon je omruilen voor goud en alle andere valuta kon je omruilen voor dollars. Met andere woorden: je geld vertegenwoordigde altijd goud. Omdat de hoeveelheid goud maar mondjesmaat steeg, kwam er maar langzaam nieuw geld bij.

1971 – geld wordt een goed

De goudstandaard is in de jaren vijftig deels, en vervolgens in de jaren zeventig volledig losgelaten. Richard Nixon maakte in 1971 definitief een einde aan de koppeling tussen de dollar en het goud. Een dollar was voortaan gewoon een dollar. Dat maakte het mogelijk om centrale banken (de Federal Reserve in de VS en de ECB in Europa) in groter tempo meer geld de economie in te laten pompen. In plaats van een systeem gebaseerd op een hoeveelheid goud, gingen we over op een systeem gebaseerd op het aangaan van schulden bij centrale banken. Er kon bijna ongelimiteerd geld worden bijgedrukt. Tegenwoordig zijn daar wel perken aan gesteld: een bank moet tegenwoordig voor zo’n 15 procent liquide blijven, wat inhoudt dat voor iedere euro die er op een spaarrekening wordt gestald, er zeven euro’s mogen worden uitgeleend. Dat gaat dus, ondanks de perken, alsnog erg snel.

Meer geld betekent meer economische groei, maar ook meer inflatie, vooral als de hoeveelheid uitgeleend geld veel sneller groeit dan de economie zelf. Dat komt omdat geld door het loslaten van de goudstandaard een goed is geworden: hoe meer er van is, hoe minder het waard is. Ga maar na: hoe meer geld er in omloop komt, hoe duurder dingen worden en dus hoe minder een dollar waard is. Goud kopen is sinds 1971 een betrouwbare investering.

How the economy machine works

Wil je exact weten hoe de economie werkt? Deze geanimeerde Economie 101-video van 30 minuten legt het je haarfijn uit. Eenvoudig, goed te volgen maar zeker niet simplistisch. De video is gemaakt door succesvolle investeerder Ray Dalio en beantwoordt de vraag: “Hoe werkt de economie nou eigenlijk?” De video is gebaseerd op Dalio’s praktische sjabloon om de economie te begrijpen, dat hij in de loop van zijn carrière heeft ontwikkeld. en waarom economische cycli plaatsvinden.

Hoe kun je inflatie vermijden?

Banken, bedrijven en investeerders proberen al decennialang te ontsnappen aan de negatieve effecten van inflatie.

Een bedrijf dat dat als geen ander doet, is McDonald’s, de succesvolste fastfoodketen ter wereld. Vraag een willekeurige persoon of hij met een beetje tijd en moeite een betere hamburger kan maken dan McDonald’s, en het antwoord is waarschijnlijk ‘ja’. Bijna iedereen kan dat. Waarom is dan niemand succesvoller dan McDonald’s?

Het antwoord is: omdat McDonald’s helemaal niet zoveel geld verdient met hamburgers verkopen, maar met andere dingen. McDonald’s is, naast een ijzersterke marketingmachine, uitstekend in staat om verdiend geld te investeren op een manier die weer geld verdient, en wel door vastgoed te kopen. Overal ter wereld geeft McDonald’s zijn winst (vóór belasting!) uit aan nieuw vastgoed om nieuwe restaurants in de openen. De waardestijging van al dat vastgoed levert veel meer geld op dan al die hamburgers bij elkaar. McDonald’s beschermt zijn kapitaal door te investeren in vastgoed, en als ze dat dan toch hebben, openen ze er maar direct een restaurant.

Geld niet op de bank laten staan maar investeren in iets wat in waarde groeit, is dus de sleutel om aan inflatie te ontkomen. Maar waar moet je dan in investeren?

• De veiligste investeringen zijn staatsobligaties (geld lenen aan de overheid), maar het rendement is zeer klein: momenteel een half procentje op jaarbasis, nog steeds beter dan 0 procent bij de bank, maar niet genoeg om de inflatie te compenseren.
• Je kunt ook aandelen kopen, die in waarde kunnen stijgen én dividend opleveren. Als de koersen echter zakken, kun je je inleg echter ook deels verliezen. Leg daarom nooit geld in wat je eigenlijk nodig hebt voor iets anders, zoals je pensioen.
• Investeren in commodities (grondstoffen, zoals olie, goud en tarwe) is ook een goede optie. Zolang er vraag blijft naar dit soort grondstoffen, zal de prijs stabiel blijven of iets stijgen. Door de huidige omslag naar elektrisch rijden en hernieuwbare energie zal bijvoorbeeld de vraag naar nikkel, koper, kobalt en lithium voorlopig blijven toenemen.
• Tot slot kun je ook andere valuta kopen waarvan je denkt dat die minder inflationair zullen zijn, zoals Japanse yens. Dan speculeer je op een waardestijging van de yen ten opzichte van de euro, waarna je je yens weer omruilt voor euro’s.

Sinds een aantal jaar zien we een nieuwe optie in dit rijtje toegevoegd worden: cryptocurrency’s, en dan met name de bitcoin. In hoeverre is dat een verstandige manier om de inflatie te ontwijken?

Zijn bitcoin en andere cryptocurrency’s een veilige haven?

In principe is bitcoin, net als de euro of de dollar, ook een valuta, maar dan een digitale, decentrale valuta. Dat decentrale is belangrijk, omdat dat betekent dat niemand er de baas over is. Er is geen centrale bitcoin-bank. Er is een maximale hoeveelheid van 21 miljoen bitcoin en daar kan niemand iets aan veranderen. Dat houdt dus in dat als bitcoin in de toekomst onze valuta wordt, ons geldsysteem niet inflationair, maar deflationair wordt. De economie groeit, maar de hoeveelheid geld blijft gelijk.

Dat is overigens wel een hele grote ‘als’, want het is nog lang niet zeker of bitcoin inderdaad succesvol wordt als betaalmiddel. Wel heeft het een aantal grote voordelen ten opzichte van huidige betaalmiddelen:

1. Het is overal ter wereld beschikbaar
2. Er is geen autoriteit die bepaalt wat je wel en niet met je geld mag doen. (Denk aan landen als China waar er wel zo’n autoriteit is)
3. Je hebt geen bank nodig die bepaalt of je een bankrekening mag hebben en wat daar dan voor nodig is. Wist je bijvoorbeeld dat 7 miljard mensen ter wereld geen bankrekening hebben?
4. Je hoeft je geld nooit om te wisselen en bent hier ook geen geld aan kwijt. Wist je dat Nicaraguaanse gastarbeiders in de VS bijna de helft van hun verdiende geld kwijt zijn aan transactiekosten zodra ze het terugsturen naar hun familie in Nicaragua?

Toch is bitcoin niet heilig. Er zijn ook zeker nadelen, waar in sommige gevallen ook wel weer het één en ander op af te dingen valt:

1. Bitcoin kost veel energie en is niet heel duurzaam. Daar valt op af te dingen dat het nog altijd stukken duurzamer is dan de betaalsystemen van Visa en MasterCard, die je zou kunnen ontmantelen als iedereen bitcoin gebruikt.
2. Bitcoin is volatiel, de koers verandert snel. Dat moet minder worden om het succesvol als betaalmiddel te kunnen gebruiken.
3. Bitcoin is anoniem. Dat wordt door sommigen als een nadeel gezien (want: risico op malafide transacties), maar is nodig om bitcoin voor iedereen gelijk en eerlijk te houden. Er gaat overigens in euro’s en dollars verhoudingsgewijs veel meer crimineel geld om dan in bitcoin.
4. Bitcoin is traag, transacties duren lang. (Daar valt op af te dingen dat het lightning-netwerk, een soort ultrasnel netwerk bovenop het echte bitcoin-netwerk, dit probleem op korte termijn gaat oplossen)

Binnen nu en tien jaar wordt duidelijk of bitcoin een succes wordt. Dat heeft ermee te maken dat het over een jaar of tien langzaam oninteressanter wordt voor bitcoinminers om nieuwe bitcoin te minen, tenzij er op dat moment fors meer mensen zijn ingestapt met dollars en euro’s. Is dat tegen die tijd het geval? Dan is bitcoin echt hard op weg het betaalsysteem van de toekomst te worden.

Is bitcoin nu een goede manier om inflatie te ontwijken? Waarschijnlijk niet: zie het meer als een interessante investeringskans. De koersschommelingen van bitcoin zijn immers groter dan de inflatiecijfers. Maar een deel van je spaargeld in bitcoin investeren? Als je het kunt missen, kun je het uitproberen om er bekend mee te raken. Zie je eenmaal echt kansen om niet te missen, dan kun je vervolgens razendsnel schakelen.

Leestips

Wil je meer diepgaande informatie lezen over de geschiedenis en toekomst van geld, ons huidige geldsysteem en de tekortkomingen van dat systeem? Dit zijn aanraders:

• Bert Slagter & Peter Slagter, Ons geld is stuk (2021)
• Sander Heijne & Hendrik Hoten, Fantoomgroei (2020)
• Eric Mecking & Sander Boon, Van goud tot bitcoin! (2021)