Online gokken eindelijk legaal in Nederland: hoe zit dat precies?

Sinds 1 oktober 2021 is het na zo’n tien jaar leuren, debatteren en steggelen eindelijk zover: online gokken is officieel gelegaliseerd in Nederland. Dat betekent dat je, zonder je zorgen te hoeven maken over of je illegaal bezig bent, je kunt aanmelden bij online casino’s met een .nl-extensie en er in de meeste gevallen eenvoudig met een iDeal-betaling aan de slag kunt. Maar wat betekent deze legalisering precies in de praktijk? Waarom duurde het zo lang? En welke impact heeft dit alles op het voorkomen van gokverslavingen? We zochten het allemaal voor je uit.

Waarom duurde het zo lang?

Dat wetgeving niet vaak van het ene op het andere moment gewijzigd en geregeld is, dat is geen nieuws en vindt ook niemand raar. In dit geval was er voor de legalisering van online gokken in Nederland echter wel een érg lange adem nodig. Sinds 2012 staat het item al op de agenda’s van politiek Den Haag, waarna het dus bijna tien jaar heeft geduurd voordat de legalisering ook daadwerkelijk een feit is. Er zijn twee concrete redenen aan te wijzen waarom dit traject zo lang heeft geduurd.

In de eerste plaats hebben we te maken met een verslavend product. Vergelijkbaar dus met alcohol of tabak. Wel legaal, maar omgeven door allerlei regelgeving en beperkingen. Reclames over gokken mogen bijvoorbeeld niet aan jongeren tot 24 jaar gericht zijn. Voor minderjarigen is gokken zelfs helemaal verboden. Dat soort regelgeving zorgt ervoor dat nieuwe wetgeving veel trager van de grond komt.

Ten tweede zien we al jaren dat wetgeving en nieuwe technologie slecht samen gaan. Nieuwe wetten ten aanzien van online bedrijven of technologische innovatie lopen eigenlijk altijd achter op de actualiteit. Een goed voorbeeld daarvan is de aankomende wetgeving ten aanzien van universele opladers voor smartphones – net nu USB-C eigenlijk door de markt zelf tot standaard is verheven en 95% van de problematiek al door de fabrikanten zelf is opgelost. Mosterd na de maaltijd, dus.

Wat betekent de legalisering voor de Nederlandse gokker?

De legalisering van online casino’s is echter geen mosterd na de maaltijd, maar heeft wel degelijk positieve impact voor de Nederlander die graag online een gokje waagt. Het is een publiek geheim dat tal van bedrijven zich, hoewel illegaal, wel degelijk op de Nederlandse markt hebben gericht in de afgelopen jaren. De KSA, de Nederlandse Kansspelautoriteit, heeft daar al die tijd tegen proberen op te treden door dergelijke partijen boetes uit te delen. Dat gebeurde bijvoorbeeld als er werd gewerkt met een .nl-domein of wanneer er een betalinsmogelijkheid via iDeal – specifiek voor de Nederlandse markt, dus – werd aangeboden.

Er waren en zijn, buiten de paar online casino’s die bovenstaande overtredingen begingen, echter vanzelfsprekend nog tal van partijen die ‘gewoon’ vanaf een .com-domein werken en waar je met creditcard of online casino Paysafecard kunt betalen. Dan richt je je misschien niet expliciet op de Nederlandse markt, maar het was en is voor Nederlanders gewoon mogelijk om hier online te gokken. De KSA vocht dus tegen de bierkaai en welbeschouwd was het verbod op online gokken in Nederland een wassen neus. De online wereld en geografische beperkingen laten zich sowieso slecht combineren.

Wat heeft de legalisering dan voor zin, als de illegaliteit zo makkelijk te omzeilen was? Er zijn concrete gevolgen te benoemen voor de consument, voor de Nederlandse staat en voor aanbieders van online gokken.

• Allereerst consumenten. Die hoeven zich in de eerste plaats geen zorgen meer te maken dat ze illegaal bezig zijn. Daarnaast weten ze zeker Nederlanse aanbieders van online casino’s onder Nederlandse wetgeving vallen, en dus ook worden gecontroleerd door autoriteiten. Denk bijvoorbeeld aan de leeftijdscheck: als minderjarige mag je in Nederland niet gokken. Nu online casino’s zijn gelegaliseerd, kan hierop toezicht worden gehouden en weet je als ouder dat jouw kind niet zomaar bij een online casino een account kan aanmaken. Voor het consumentenvertrouwen is de legalisering dus goed nieuws.
• De Nederlandse staat zal uiteindelijk ook blij zijn dat de legalisering een feit is. Winsten van consumenten bij online casino’s kunnen worden belast middels kansspelbelasting en die online casino’s gaan zelf uiteraard ook belasting betalen. Voorheen verdween al het geld dat Nederlanders online vergokten naar het buitenland, en dan praten we niet over kinderachtige bedragen, maar over miljoenen euro’s.
• Tot slot de aanbieders van online gokken: die kunnen een nieuwe markt aanboren en mogen nu, mits ze binnen de regelgeving blijven, ook reclame maken in Nederland. Er openen dus een hoop deuren. Aan de andere kant is er nog altijd een berg regelgeving waarin ze moeten voldoen, dus is er ook werk te verrichten om compliant te zijn en blijven.

Impact op offline gokbedrijven

Dan is er nog een vierde, stille partij die ook impact zal ondervinden: fysieke casino’s. De offline gokbedrijven, dus. Er is een mogelijkheid dat meer gokkers zich naar online kanalen gaan wenden ten faveure van een bezoekje aan het casino. Het is nog te vroeg om te kunnen zien of dat inderdaad het geval is, maar diverse traditionele casino’s zullen zich achter de oren krabben of ze niet een online platform moeten starten, nu de markt zich daar roert.

Hoe zit het met gokverslaving?

Als alles maar legaal wordt en je dadelijk eenvoudig online kunt gokken, is dat dan niet vragen om een vloedgolf aan gokverslaafden?

Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst een stap terug. Online gokken was namelijk illegaal om exact deze reden. De redenering van de overheid luidde: als mensen dan toch gaan gokken, kun je ze maar beter offline (dus: in een casino) hebben, zodat je ze in zicht hebt. De online gokker is immers onzichtbaar en kan niet geholpen worden als er zich problematiek ontwikkeld. Iemand die elke dag een casino binnenwandelt, is snel in beeld.

Dit alles in het kader van de zorgplicht van de overheid: voorkomen dat mensen gokverslaafd worden. Dat is ook de reden dat het gros van de Nederlandse gokbedrijven van de staat zijn. Dan heb je het niet alleen over Holland Casino en de Staatsloterij, maar ook over de Vriendenloterij, de TOTO, Krasloten, Lucky Day, Miljoenenspel, Lotto, BankGiroLoterij, enzovoorts, enzovoorts…

In principe staat de overheid een ontmoedigingsbeleid ten aanzien van gokken voor. Het zal je niet verbazen dat critici er vaak op wijzen dat de Nederlandse staat wel een erg uitgebreid arsenaal aan kansspelen in het leven heeft geroepen om invulling te geven aan dat ontmoedigingsbeleid. Het is een beetje alsof er op elke hoek van de straat een door de staat uitgebate coffeeshop staat in het kader van het gedoogbeleid.

Op het Nederlandse overheidsbeleid om gokverslaving te voorkomen, is dus behoorlijk veel af te dingen. Eén initiatief waar ook de online casino’s zich naar moeten schikken, is het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen, het Cruks. Daar kunnen gokverslaafden worden geregistreerd, niet alleen door zichzelf of vrienden/familie, maar ook door aanbieders van kansspelen. Wie geregistreerd staat bij het Cruks, mag niet online gokken, is het idee. Hoe goed dat gaat werken, valt nog te bezien. Critici maken bijvoorbeeld de vergelijking dat je hiermee tabakszaken vraagt om geen sigaretten te verkopen aan rookverslaafden.

De dagelijkse praktijk is dus vaak weerbarstiger dan de papieren werkelijkheid, maar de legalisering van online gokken heeft er in ieder geval voor gezorgd dat de online gokker in Nederland meer in beeld is en zich niet uitsluitend in de illegaliteit roert. Welke gevolgen dat exact gaat hebben voor bijvoorbeeld gokverslaving in Nederland, dat zal de nabije toekomst uitwijzen.