Circulair ondernemen in de praktijk: 7 stappen naar minder verspilling

Duurzaamheid draait allang niet meer alleen om het reduceren van CO₂-uitstoot of het compenseren van vervuiling. Een écht toekomstbestendig bedrijfsmodel gaat uit van circulair denken: materialen en grondstoffen blijven zo lang mogelijk in omloop, in plaats van te eindigen op de afvalberg. Dat klinkt mooi, maar hoe zet je die stap van lineair naar circulair ondernemen? In dit artikel ontdek je zeven praktische stappen om te zorgen dat jouw bedrijf minder verspilt en meer waarde creëert – van ontwerp tot hergebruik.

1. Analyseer je huidige lineaire keten

Begin met een grondige ‘nulmeting’.
Kijk naar elke stap: van grondstofinkoop, productie en distributie tot het gebruik bij de klant en wat er daarna gebeurt. Welke grondstoffen verdwijnen na eenmalig gebruik de prullenbak in? Waar zit de meeste afvalstroom, en welke materialen zijn moeilijk te recyclen?

Dit is je basis. Door te weten waar de grootste verspilling optreedt, kun je gerichter aan de slag. Bovendien maak je daarmee voor jezelf en je team inzichtelijk dat een verandering noodzakelijk is.

2. Stel circulaire doelen en meetbare KPI’s

Maak circulaire ambities concreet en controleerbaar.
Het is niet genoeg om vaag te zeggen: “We willen minder afval.” Leg vast hoeveel procent afvalreductie je binnen twee jaar wilt bereiken, of hoeveel onderdelen je wilt hergebruiken in plaats van nieuw produceren. Denk aan:

• Afvalreductie: Bijvoorbeeld 25% minder restafval binnen 1 jaar.
• Percentage gerecyclede materialen: “Over 2 jaar is 50% van onze grondstoffen gerecycled.”
• Levensduurverlenging: “Ons product moet minimaal 5 jaar meegaan – we bieden reparatieservice in plaats van vervangen.”

Deze heldere KPI’s maken het makkelijker om resultaat te boeken en successen te vieren.

3. Start bij het ontwerp

Circulair ondernemen begint écht aan de ontwerptafel.
Als je product in de basis niet ontworpen is voor hergebruik of reparatie, blijft circulair werken een lapmiddel. Kijk naar modulariteit: kan een onderdeel vervangen worden zonder het hele product weg te gooien? Gebruik je schroefjes in plaats van lijm, zodat onderdelen makkelijk loskomen?

Stel jezelf de vraag: “Hoe kunnen we dit product zo ontwerpen dat grondstoffen aan het einde van de levensduur opnieuw ingezet kunnen worden?” Is er bijvoorbeeld een retourprogramma voor oude modellen? Hoe pas je ‘design for disassembly’ toe zodat het demonteren eenvoudig blijft?

4. Hergebruik en refurbish als nieuwe kernactiviteit

Zorg dat je niet alleen aan ‘nieuw verkopen’ denkt.
Een circulaire economie draait om kringlopen. Je wilt dat spullen niet in de kast blijven liggen of op de afvalberg belanden, maar terugkomen in jouw productieproces. Overweeg bijvoorbeeld:

• Refurbishment: Oude apparaten of producten inzamelen, reviseren en weer aanbieden (bijvoorbeeld laptops, telefoons, meubels).
• Lease of pay-per-use: Je blijft eigenaar van het product en de klant betaalt voor gebruik. Aan het einde van de gebruiksperiode krijg jij het product terug, gereedschap om te herstellen en opnieuw te verhuren.
• Uitwisseling van restmaterialen: Een beetje “afval” kan elders grondstof zijn. Sluit je aan bij (regionale) platforms waar reststromen worden verhandeld.

Door te investeren in hergebruik en reparatie, ontdek je wellicht nieuwe inkomstenbronnen en verminder je afvalstromen.

5. Kies voor duurzame, hernieuwbare of gerecyclede grondstoffen

Deel van de cirkel is je materiaalkeuze.
Als je productcomponenten of verpakkingen toch regelmatig vervangt, zorg dan dat ze gemaakt zijn van hernieuwbare of gerecyclede materialen. Denk aan gerecycled plastic, biobased kunststoffen, gerecycled metaal of FSC-gecertificeerd hout. Bij preferentie selecteer je leveranciers die een circulaire visie delen, zodat je samenwerking ook in de toekomst vruchten afwerpt.

Wees transparant over deze keuzes. Laat klanten zien welke materialen je gebruikt, waar ze vandaan komen en hoe ze na gebruik opnieuw in de keten terechtkomen.

6. Sluit slimme partnerschappen

Je hoeft niet alles alleen te doen.
Circulair ondernemen vereist soms expertise of infrastructuur die je misschien in huis mist. Zoek samenwerking met partijen die afvalverwerking, reparatie of logistiek voor je kunnen optimaliseren. Sluit je bijvoorbeeld aan bij regionale circulaire hubs of brancheorganisaties die circulaire experimenten stimuleren.

Door krachten te bundelen ontstaat vaak een hechter netwerk waarin men elkaars reststromen gebruikt en gezamenlijke standaardisering doorvoert. Dat kan voor iedereen in de keten kosten besparen en de milieu-impact verkleinen.

7. Communiceer helder en voorkom greenwashing

Duidelijkheid en eerlijkheid in je verhaal zijn cruciaal.
Vertel hoe je producten langer meegaan, of hoe je retour- en refurbish-processen werken. Wees niet bang om toe te geven dat je nog niet 100% circulair bent, maar toon de concrete stappen en progressie. Klanten (én investeerders) waarderen transparantie.

Zeg dus niet simpelweg “We zijn circulair!” als dat nog niet zo is. Benoem liever je tastbare voortgang en uitdagingen, zoals: “Over 3 jaar willen we dat 80% van ons materiaal gerecycled is. Momenteel zitten we op 45%. Wij sturen op extra innovatie om dat restant te verbeteren.”

Geen sprint maar een marathon

Met circulair ondernemen verminder je verspilling, maar dat vergt een mentaliteitsverandering én daadkracht. Het begint bij goede analyses, concrete doelen en een doordacht ontwerp. Door slim te ontwerpen, hergebruik te faciliteren en partners op te zoeken, maak je de cirkel rond. Natuurlijk is open en eerlijke communicatie hierbij onmisbaar: klanten willen weten wat je precies doet om minder grondstoffen te verkwisten.

Je hoeft niet alles in één keer perfect te hebben. Begin klein, verzamel successen en breid stap voor stap uit. Zo bouw je aan een bedrijf dat niet alleen nu winst maakt, maar ook toekomstige generaties van toegevoegde waarde blijft voorzien – zonder onnodig afval, met maximale waarde uit je grondstoffen. Dat is de kern van circulair ondernemen.