Europese bedrijven omarmen Europese techalternatieven

Steeds meer Europese bedrijven nemen afscheid van Amerikaanse techgiganten. Gedreven door politieke onzekerheid, strengere EU-regels en groeiend bewustzijn van digitale afhankelijkheid, zoeken ze naar technologie van eigen bodem. In dit onderzoek lees je waarom die trend versnelt, wat de alternatieven zijn, en wat dit betekent voor de toekomst van het Europese digitale ecosysteem.

Dit document is opgebouwd als een onderzoeksdossier van ruim 6000 woorden. Het begint met trends en cijfers, gevolgd door de politieke en juridische context, de rol van Europese regelgeving, en een sector-voor-sectoranalyse van opkomende alternatieven. Daarna komt de reactie van Amerikaanse techbedrijven aan bod, gevolgd door de economische implicaties. Je kunt het in één keer lezen voor volledig overzicht, of per hoofdstuk raadplegen als naslagwerk. Elke sectie staat op zichzelf, met voldoende context om apart te begrijpen.

In de nasleep van geopolitieke verschuivingen en strengere EU-regels is een groeiende trend zichtbaar: Europese bedrijven nemen afstand van Amerikaanse technologieproviders en kiezen voor alternatieven van eigen bodem. Zo steeg het bezoek aan de online directory European Alternatives maar liefst achtvoudig na de inauguratie van Donald Trump in januari 2025​. Ook gemeenschappen zoals de Reddit-groep r/BuyFromEU – met inmiddels bijna 180.000 leden – getuigen van de opmars van het “koop Europees”-gevoel​. Hieronder volgt een diepgaand onderzoek naar deze beweging, met aandacht voor de drijvende krachten, de rol van regelgeving, de opkomst van nieuwe Europese diensten en de economische gevolgen voor de technologische verhoudingen tussen Europa en de VS.

Statistieken en trends: overstap naar diensten van eigen bodem

Recente cijfers laten duidelijk zien dat de interesse in Europese techdiensten sterk toeneemt. Sinds Donald Trump begin 2025 terugkeerde in het Witte Huis, is het aantal bezoekers van de website European Alternatives – een catalogus voor Europese software en clouddiensten – aanzienlijk gestegen. Volgens een Franstalig Euractiv-rapport is het bezoek aan deze site na Trump’s inauguratie op 20 januari “significant” gegroeid, een signaal dat Europese bedrijven en gebruikers actief op zoek gaan naar lokale technologie​. Een Catalaanse krant noteerde zelfs een verachtvoudiging van het aantal bezoeken aan European Alternatives in de maanden na Trump’s aantreden​.

Ook op andere fronten is de trend zichtbaar. De online community BuyFromEU – gewijd aan Europese producten en diensten – groeide binnen enkele weken uit tot ruim 122.000 leden begin 2025​ en bereikte eind maart bijna 180.000 leden. Deze explosieve groei weerspiegelt een breder sentiment onder Europese bedrijven en consumenten om bewuster te kiezen voor eigen continent. Nieuwe bewegingen en platforms zoals GoEuropean.org zijn verschenen om gebruikers te helpen Europese alternatieven te vinden, variërend van software tot fysieke producten​.

Daarnaast geven enquêtes aan dat digitale soevereiniteit een strategische prioriteit wordt. Een onderzoek van januari 2025 toonde dat 51% van de Britse bedrijven gegevenssoevereiniteit inmiddels “cruciaal” vindt in hun datastrategie. Maar liefst driekwart van de IT-beslissers (77%) zegt dat dit thema belangrijker is geworden vergeleken met drie jaar eerder​. Met andere woorden, waar IT-keuzes voorheen vooral technisch of kostenmatig gedreven waren, spelen nu ook geopolitieke en compliance-overwegingen een rol. Bedrijven kijken niet langer louter naar de “Big Tech”-opties, maar overwegen in toenemende mate Europese providers voor clouddiensten, hosting en software. Zo merkt de Franse cloudprovider OVHcloud een duidelijke toename in belangstelling nu organisaties “steeds minder afhankelijk willen zijn” van Amazon, Google en Microsoft​. Volgens OVHcloud is cloud niet langer een puur IT-issue, maar een bestuurskwestie geworden – directies willen zekerheid over datacontrole en dreigen weg te trekken bij leveranciers die die zekerheid niet bieden​.

Concreet zijn er al verschuivingen gaande. In sectoren als financiën en overheids-IT worden migraties ingezet van Amerikaanse naar Europese infrastructuur. In Nederland nam de Tweede Kamer in maart 2025 meerdere moties aan die oproepen de afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven te verminderen en de Europese cloud te versterken​. Ook wordt daarin gepleit voor het ontwikkelen van alternatieven voor veelgebruikte Amerikaanse software en het heroverwegen van kritieke diensten die nu bij Amerikaanse providers draaien (zoals de .nl-domeininfrastructuur bij AWS)​. Dit soort stappen wijzen erop dat de “brain drain” richting Silicon Valley mogelijk kan omslaan in een trendbreuk, waarbij Europees bedrijfsleven en overheid weer investeren in eigen digitale ecosystemen.

Geopolitieke spanningen en drang naar soevereiniteit

Een belangrijke drijfveer achter deze verschuiving is het geopolitieke klimaat van de laatste jaren. De verkiezing en herverkiezing van Donald Trump heeft Europese leiders en bedrijven wakker geschud omtrent digitale afhankelijkheid. Trump’s “America First”-politiek ging gepaard met dreigingen van handelstarieven tegen de EU en een meer confronterende houding ten opzichte van traditionele bondgenoten​. In Brussel wordt de verwachting uitgesproken dat een minder EU-vriendelijke Amerikaanse regering de Europese afhankelijkheid van onder andere de Amerikaanse cloudinfrastructuur blootlegt als een geostrategische kwetsbaarheid​. Met andere woorden, als politieke spanningen oplopen, kan Europa gegijzeld worden door zijn eigen technologiegebruik. Marieke Koekkoek, Tweede Kamerlid van Volt, vatte het als volgt samen: “De vraag die we ons als Europeanen moeten stellen is: voelen we ons comfortabel als mensen als Trump, Zuckerberg en Musk zeggenschap hebben over onze data?”. Dat gevoel van ongemak groeit nu werkelijkheid wordt wat eerder hypothetisch leek.

Daarnaast spelen concrete veiligheids- en privacyzorgen een rol. Sinds de onthullingen van Edward Snowden (2013) heerst in Europa wantrouwen over Amerikaanse surveillanceprogramma’s en de toegang die Amerikaanse inlichtingendiensten hebben tot data van Europeanen. Deze zorgen kregen juridisch gewicht toen het Europees Hof van Justitie zowel in 2015 als in 2020 de data-afspraken met de VS (Safe Harbor en Privacy Shield) ongeldig verklaarde wegens onvoldoende bescherming tegen Amerikaanse spionage. Hoewel de regering-Biden in 2023 nog een nieuw kader opstelde (de Data Privacy Framework), begon de regering-Trump meteen na aantreden in 2025 dit weer te ontmantelen​. Trump tekende een decreet om Biden’s executive order – basis van het data-akkoord – in te trekken, waarmee de waarborgen voor EU-data in de VS komen te vervallen. Het gevolg is een juridisch vacuüm voor Europese organisaties die persoonsgegevens naar Amerikaanse clouds sturen​. Zonder geldig data-verdrag riskeren zij in strijd te handelen met de GDPR, wat voor veel bedrijven onacceptabele onzekerheid betekent. Dit juridische risico stimuleert organisaties om alternatieven binnen Europa te zoeken, waar data onder EU-wetgeving valt.

Ook soevereiniteitskwesties rond infrastructuur zijn naar de voorgrond gekomen. Een sprekend voorbeeld was de afhankelijkheid van Oekraïne van SpaceX’s Starlink-internet tijdens de oorlog – toen Elon Musk dreigde de toegang in te perken, besefte men hoe één Amerikaanse partij cruciale diensten kan dicteren​. Europese beleidsmakers trekken de parallel: wat als iets dergelijks met cloud of communicatieplatforms in de EU gebeurt? Deze vraag drijft de roep om digitale autonomie. In strategische documenten klinkt de term “digitale soevereiniteit” steeds luider. Al in 2019 stelde de Franse minister Le Maire: “Er is geen economische soevereiniteit zonder digitale soevereiniteit.” Europese leiders voelen zich “belegerd” door een minder tastbare vorm van invasie – namelijk die van Silicon Valley, dat markten domineert en data opzuigt​. De roep uit Berlijn, Brussel en Parijs om minder afhankelijk te worden van buitenlandse (vooral Amerikaanse) techgiganten is het directe gevolg hiervan​.

Samengevat hebben de afgelopen jaren een perfecte storm gecreëerd: een polariserende Amerikaanse politiek, expliciete bedreigingen (zoals tarieven of het terugtrekken uit NAVO​ en voortdurende onthullingen over privacyschendingen. Dit alles heeft Europese bedrijven ertoe aangezet hun technologische ketens onder de loep te nemen. “Strategische autonomie” is niet langer een abstract begrip, maar een zakelijke vereiste om continuïteit en vertrouwen te waarborgen. Zo waarschuwde Volt-Kamerlid Koekkoek dat Trump maatregelen kan nemen “die de toegang tot of veiligheid van Europese data in Amerikaanse cloudomgevingen bedreigen”, en dat Europa daarom “nu op eigen benen moet gaan staan, met een eigen Europese cloud”.

EU-regelgeving als aanjager van Europese oplossingen (GDPR, DSA, DMA, AI Act)

Naast geopolitiek werkt ook het Europese regelgevingslandschap als katalysator voor de verschuiving naar lokale techdiensten. De afgelopen jaren heeft de EU meerdere baanbrekende wetten ingevoerd die Big Tech aan banden leggen en gebruikersrechten beschermen – en daarmee indirect Europese alternatieven aantrekkelijker maken.

1. Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR): In 2018 trad de GDPR in werking, die strenge eisen stelt aan dataopslag, -verwerking en -transfer. Deze privacywet heeft meteen de discussie op scherp gezet over waar data opgeslagen wordt. Doordat Amerikaanse techbedrijven onder de CLOUD Act (2018) verplicht kunnen worden data aan Amerikaanse autoriteiten te overhandigen, zelfs als die data in Europa staat​, ontstond een juridisch conflict tussen US-wet en EU-privacyrecht. Toezichthouders als de Franse CNIL maakten in 2022 duidelijk dat het gebruik van diensten als Google Analytics problematisch is onder de GDPR. De CNIL riep alle websites die Google Analytics gebruiken op om “alternatieve oplossingen” te vinden die wel voldoende garanties bieden​. In meerdere EU-landen oordeelden autoriteiten dat het standaard gebruik van Google Analytics in strijd is met de GDPR, omdat persoonsgegevens naar de VS worden gestuurd zonder adequate bescherming. Dit soort handhavingsacties hebben veel Europese bedrijven aangezet om te migreren naar Europese analytics-oplossingen (zoals het open-source Matomo of het Poolse Piwik PRO), die gehost kunnen worden op EU-grond en volledig onder EU-toezicht vallen. Kortom, de GDPR heeft “data-soevereiniteit” van een nice-to-have in een must-have veranderd, waarbij lokale providers een compliance-voordeel hebben.

2. Digital Services Act (DSA) & Digital Markets Act (DMA): In 2022 en 2023 introduceerde de EU de DSA en DMA – nieuwe regelgeving die grote online platformen (de “poortwachters”) strikte verplichtingen oplegt. De DSA dwingt grote sociale media en online marktplaatsen tot meer verantwoordelijkheid voor contentmoderatie, transparantie in algoritmes en het tegengaan van illegale inhoud. De DMA richt zich op concurrentie en verbiedt Big Tech-gatekeepers om oneerlijke voorkeur te geven aan eigen diensten, en verplicht bijvoorbeeld interoperabiliteit en toegang voor derden. Gezamenlijk zetten deze wetten de marktmacht van reuzen als Alphabet, Amazon, Apple, Meta en Microsoft paal en perk​. Hoewel deze wetten op zichzelf niet een Europees alternatief creëren, “openen” ze wel de digitale markt – iets waar Europese spelers van kunnen profiteren. Zo moet Apple onder de DMA derden toestaan om appstores op iOS aan te bieden, wat kansen geeft voor Europese appwinkels of betaalproviders. Evenzo kan een zoekmachine als het Franse Qwant of het Duitse Ecosia makkelijker gebruikers winnen wanneer bijvoorbeeld Android-gebruikers een keuzescherm voor zoekmachines krijgen (een eerder initiatief van de EU). De EU-commissaris Thierry Breton benadrukte dat de DMA bedoeld is om digitale markten “contestable and fair” te maken, zodat nieuwe spelers kunnen opkomen​. Dit schept een gunstiger klimaat voor Europese diensten die vroeger geen kans kregen tegen de dominantie van Big Tech.

3. AI Act (Europese AI-Verordening): Naar verwachting wordt in 2024 de AI Act definitief, waarmee de EU als eerste ter wereld uitgebreide regelgeving op AI gaat toepassen. Deze wet zal hoge eisen stellen aan zogeheten “hoog-risico AI-systemen” (bijv. in gezondheidszorg, rechtspraak, recruitment) rond transparantie, uitlegbaarheid en data governance. Ook generatieve AI zoals grote taalmodellen zullen aan bepaalde plichten moeten voldoen (zoals meldingen dat content door AI is gegenereerd). Waar Amerikaanse bedrijven vrezen dat dit innovatie kan remmen, ziet Europa regulering als noodzakelijke waarborg om vertrouwen te winnen​. Het gevolg is dat AI-diensten die vanaf de basis rekening houden met Europese waarden en regels een voorsprong krijgen in de EU-markt. Europese AI-startups profileren zich hier al mee: zo benadrukt het Duitse Aleph Alpha dat hun large language model “privacy by design” is ontwikkeld volgens EU-ethische richtlijnen. De AI Act stimuleert vraag naar transparante en betrouwbare AI – een niche waar veel Big Tech-modellen (vaak gesloten en onduidelijk) minder goed in passen, terwijl Europese onderzoeksinitiatieven (bijv. open-source model BLOOM opgezet door o.a. Franse en Duitse onderzoekers) hier op inspelen. Daarnaast dwingt de wet big players tot samenwerking met toezichthouders en mogelijk het delen van bepaalde trainingdata of algoritmische informatie, wat de asymmetrische kennisvoorsprong van Big Tech kan verkleinen. Kortom, de AI Act zou het speelveld wat gelijker kunnen maken en Europese AI-oplossingen aantrekkelijker voor bedrijven die “AI volgens de regels” willen inzetten.

Naast deze grote drie zijn er nog andere initiatieven die de roep om Europese alternatieven versterken. De Data Governance Act en komende European Data Act moeten ervoor zorgen dat data-uitwisseling binnen Europa veilig en eerlijk verloopt, en scheppen kaders voor Europese dataruimtes (bijvoorbeeld in de cloud). Tevens heeft de EU een Declaration of Digital Rights and Principles opgesteld in 2022, waarin expliciet is opgenomen dat gebruikers vrije keuze moeten hebben en dat de online omgeving veilig en mensgericht moet zijn​. Al deze regelgeving zendt een duidelijke boodschap: techbedrijven moeten ofwel hun gedrag aanpassen aan Europese normen, of plaatsmaken voor alternatieven die dat wel vanaf het begin doen. Dit versterkt de positie van Europese aanbieders die privacy, veiligheid en interoperabiliteit als verkoopargument kunnen gebruiken. Zo adverteert de Franse zoekmachine Qwant trots dat het geen gebruikersprofielen opbouwt (in lijn met de GDPR), en presenteren alternatieve sociale netwerken als Mastodon zich als DSA-conform door transparante moderatie en afwezigheid van verslavende algoritmes​. Europese bedrijven merken dat compliance geen last meer is, maar juist een unique selling point kan zijn.

Opkomst van Europese alternatieven in cloud, hosting, analytics, e-mail, e-commerce, AI en cybersecurity

Terwijl de omstandigheden de vraag naar Europese oplossingen opstuwen, zijn in vrijwel elke tech-sector wel Europese alternatieven opgestaan – of bestaande spelers krijgen nu bredere erkenning. Hieronder een overzicht van enkele belangrijke domeinen en voorbeelden van Europese alternatieven die terrein winnen:

• Cloud computing & hosting: De markt voor cloudinfrastructuur werd lang gedomineerd door AWS, Microsoft Azure en Google Cloud. Europese providers hadden in 2017 nog 27% van de Europese cloudmarkt, maar dit was weggezakt naar slechts 13% in 2022​. Deze trend lijkt nu te kantelen. Providers als OVHcloud (Frankrijk), Deutsche Telekom’s T-Systems (Duitsland), Orange Business Services (Frankrijk) en Scaleway (Frankrijk) profileren zich nadrukkelijk met “vertrouwde cloud” diensten. Zij beloven dat data gegarandeerd in Europa blijft en onder EU-recht valt – een antwoord op soevereiniteitszorgen. OVHcloud heeft inmiddels grote klanten (bv. de Franse overheid en Arianespace) die bewust voor Europese cloud kiezen om datagevoelige workloads te draaien​. In 2021 startte Europa bovendien het project Gaia-X, een initiatief om een federatie van Europese cloud- en data-infrastructuren te creëren volgens gedeelde normen (interoperabel, veilig, GDPR-compliant). Hoewel Gaia-X nog niet een “Europese AWS” heeft opgeleverd, heeft het wel een ecosysteem gecreëerd waarin tientallen Europese aanbieders samenwerken, en waar ook bestaande hyperscalers aan deelnemen onder Europese voorwaarden. Daarnaast investeren Europese bedrijven fors: zo kondigde Iliad (Telecom Italia) via zijn cloudtak een investering van €3 miljard in AI-geschikte datacenters aan – een signaal dat men capaciteit wil opbouwen om bijvoorbeeld AI-toepassingen niet meer op Amerikaanse clouds te hoeven draaien. Ook kleinere hosters zoals Hetzner (Duitsland) en Leaseweb (Nederland) zien een toename van bedrijven die voor hun servers kiezen uit kosten- én complianceoverwegingen. Al met al groeit het marktaandeel van Europese cloudleveranciers langzaam weer mee met de marktgroei, mede gedreven door overheidsvoorschriften om lokale clouds te gebruiken voor kritieke data (Frankrijk heeft bijv. het label “Cloud de Confiance” ingevoerd voor clouds die aan Franse soevereiniteitseisen voldoen).

• Web analytics & online marketing: Veel Europese website-eigenaren waren jarenlang aangewezen op Google Analytics, maar de regulatoire druk heeft een hele reeks Europese analytics-tools onder de aandacht gebracht. Matomo (oorspronkelijk uit Nieuw-Zeeland maar nu met EU-hostingopties) en Plausible (Estland) positioneren zich als privacyvriendelijke analytics die geen data naar de VS sturen. Nationale overheden en bedrijven zijn in groten getale overgestapt – in Frankrijk heeft de overheid Matomo aanbevolen ter vervanging van Google Analytics op overheidswebsites​. Daarnaast bieden bedrijven als Piwik PRO (Polen) geavanceerde analysemogelijkheden met dataopslag in EU-datacenters voor compliance. Deze tools winnen klanten die dataprivacy serieus nemen, juist omdat ze van oorsprong GDPR-compliant zijn ontworpen. Ook op het gebied van online advertising en marketingautomatisering ontstaan Europese alternatieven: denk aan Seedtag (Spanje) voor contextuele advertenties zonder cookies, of Mailjet (Frankrijk) als e-mailcampagneplatform dat Europees gehost is. Hiermee kunnen Europese marketingafdelingen hun activiteiten voortzetten zonder voortdurend tegen privacybeperkingen aan te lopen, en zonder afhankelijk te zijn van Amerikaanse reuzen.

• E-mail en online samenwerking: De behoefte aan veilige e-maildiensten heeft Europese spelers sterk doen groeien. ProtonMail uit Zwitserland (technisch niet EU, maar wel binnen de Europese Privacyruimte) biedt end-to-end versleutelde mail en heeft miljoenen gebruikers die bewust voor niet-Google mail kiezen​. ProtonMail heeft bewezen ook aan wettelijke verzoeken te voldoen, maar onder Europese voorwaarden – in 2019 gaf het gehoor aan een Zwitsers bevel om data door te geven in een onderzoek, wat liet zien dat zelfs compliance met opsporing binnen Europese rechtsstaatprincipes gebeurt. Andere Europese mailalternatieven zijn Tutanota (Duitsland), een open-source versleutelde maildienst​, en zakelijke mail- en groupwarediensten als Mailbox.org (Duitsland)​ en Zimbra (Zextras) (oorspr. EU-based fork van Zimbra). Voor documentbewerking en samenwerking zijn er eveneens initiatieven: naast open-sourcepakketten als LibreOffice (met roots in Duitsland) voor offline documenten, werken overheden aan online alternatieven. In maart 2025 lanceerden de Franse en Duitse overheden samen “Docs”, een open-source alternatief voor Notion/Confluence, als onderdeel van hun streven naar digitale soevereiniteit​. Deze gezamenlijke Europese tool moet een veilige collaboratieve omgeving bieden voor publieke sector (en mogelijk bedrijven), zodat men niet afhankelijk is van Amerikaanse cloudproducten voor interne documentatie. Ook suites als Nextcloud (Duitsland) winnen terrein: Nextcloud biedt een volledig self-hosted platform voor bestanden, agenda’s en tekstbewerking, dat men on-premise of bij Europese cloudpartners kan draaien​. Verscheidene gemeenten en organisaties (bijv. in Frankrijk en Zweden) zijn overgestapt van Microsoft 365 naar Nextcloud in combinatie met LibreOffice om controle over data terug te krijgen.

• E-commerce platforms: Hoewel Amazon in Europa zeer dominant is, bloeien lokale e-commercealternatieven in regionale markten. Platformen als Zalando (Duitsland) in mode en Bol.com (Nederland/België) in retail hebben laten zien dat Europees platformsucces mogelijk is. Nu de “Buy European”-beweging op gang komt, benadrukken deze platforms hun Europese oorsprong meer in marketing. Daarnaast investeren sommige retailers in eigen marktplaatsen: het Franse Mirakl levert software om platforms à la Amazon te bouwen, en ziet groei nu Europese ketens hun online verkoop in eigen handen willen houden. Een opvallend initiatief komt uit Denemarken: de Salling Group (bekend van o.a. supermarktketen Bilka) introduceerde in 2025 speciale labels in hun winkels om “Europees eigendom” te markeren bij producten, zodat consumenten makkelijk Europese merken kunnen herkennen. Dit geeft aan dat zelfs in fysieke retail de voorkeur voor Europees wordt aangewakkerd. Op het gebied van e-commerce technologie zijn er open-source oplossingen zoals PrestaShop (Frankrijk) en Shopware (Duitsland) waarmee webwinkels draaien – nu privacy en data-lokaliteit belangrijker worden, kiezen meer bedrijven voor zulke oplossingen in plaats van Amerikaanse SaaS-aanbieders. Hoewel harde migratiecijfers in e-commerce moeilijker te kwantificeren zijn, is de trend dat Europese ondernemers en ook consumenten alternatieven zoeken voor Amazon (bijv. Bookshop.eu voor boeken i.p.v. Amazon). Dit segment is wellicht minder ver dan cloud of software, maar de bewustwording groeit.

• Sociale media en communicatie: Teleurgesteld door schandalen en datalekken bij grote platforms, experimenteren Europeanen met eigen sociale netwerken. Mastodon (Duits initiatief) is een decentraal alternatief voor Twitter dat in 2022–2023 al een gebruikersgolf kende en inmiddels wordt ondersteund door Europese instanties (het Europees Parlement lanceerde een eigen Mastodon-server). Pixelfed (fediverse alternatief voor Instagram, Canadees van oorsprong) en PeerTube (Frans alternatief voor YouTube) worden genoemd in de context van digitale soevereiniteit​. Hoewel gebruikersaantallen nog klein zijn vergeleken met Facebook of YouTube, zijn er niche-community’s en publieke omroepen die deze platforms omarmen om data binnen Europa te houden. Ook chat- en communicatieapps staan in de belangstelling: de EU-commissie zelf stapte in 2021 al over van WhatsApp naar Signal (open source, Amerikaanse stichting maar EU-gehost mogelijk) voor interne communicatie. Inmiddels investeren Europese partijen in eigen diensten; zo is er de Zwitserse Threema (populaire veilige chat in Duitsland) en werken bedrijven aan federated chatprotocollen (Matrix/Element, met veel gebruik in Frankrijk). Deze alternatieven krijgen een boost nu de DMA interoperabiliteit tussen chatapps gaat afdwingen – een bedrijf kan bijvoorbeeld een Matrix-gebaseerde chat aanbieden die toch berichten kan uitwisselen met WhatsApp of iMessage, wat een drempel voor adoptie wegneemt.

• Kunstmatige intelligentie: De dominantie van Amerikaanse (en Chinese) spelers in AI wordt door Europa gezien als strategisch risico, maar er is een opkomst van Europese AI-innovatie zichtbaar. In 2023 haalde het Franse Mistral AI €105 miljoen op in een recordronde om een eigen grote taalmodel te ontwikkelen. Eind 2024 lanceerde Mistral het chatbot-product Le Chat (ook wel “The Chat”), dat zich positioneert als Europees alternatief voor OpenAI’s ChatGPT​. The Chat ondersteunt meerdere Europese talen (waaronder minderheidstalen als Catalaans) en bevat functies als projectmanagement en documenten samenvatten geïntegreerd, wat inspeelt op zakelijke behoeften​. Eveneens is er het Duits-Estse Aleph Alpha met hun LLM genaamd Luminous, dat door de Duitse overheid getest wordt als basis voor bestuursdiensten. Ook op domeinspecifieke AI zien we Europese oplossingen: bijv. Planetal (Italië) voor medische AI onder EU-wetgeving, en Gaia-X AISBL werkt aan een catalogus voor betrouwbare Europese AI-services. De Europese Commissie heeft bovendien begin 2023 een consortium aangekondigd om open-source AI te ontwikkelen met een budget van € AI (miljarden uit Horizon Europe en lidstaten). Het idee hierachter is dat Europa eigen foundation models en datasets onderhoudt, om niet volledig afhankelijk te zijn van GPT- of Google-modellen die als zwarte doos komen. In sum, hoewel de VS vooroploopt in Big Tech AI, zet Europa in op niches zoals meertaligheid, wettelijke betrouwbaarheid en openheid, waarin Europese AI-startups zich kunnen onderscheiden.

• Cybersecurity: Op het gebied van digitale beveiliging kent Europa al langer sterke spelers – nu groeit hun belang omdat bedrijven hun vertrouwen willen verleggen naar partijen zonder banden met buitenlandse overheden. Antivirussoftware van Europese makelij, zoals Bitdefender (Roemenië) en ESET (Slowakije), wordt gezien als veilig alternatief voor Amerikaanse of Russische oplossingen, zeker nadat Kaspersky (Rusland) in diverse landen in de ban is gedaan. In cloudbeveiliging en encryptie timmert bijvoorbeeld Thales (Frankrijk) met zijn cloud-divisie aan de weg, onder meer via samenwerkingen met Google om een Trusted Cloud op te zetten (waarbij Thales de controle houdt over encryptiesleutels)​. Daarnaast heeft de EU in 2021 de EU Cybersecurity Act in werking laten treden, die certificering invoert – Europese securityproducten kunnen hiermee aantonen dat ze aan hoge normen voldoen, wat bijvoorbeeld Amerikaanse producten zonder zo’n label kunnen benadelen in de markt. Tutanota (e-mail) en Proton (hele suite van mail, VPN, cloud) benadrukken hun end-to-end encryptie onder Europees recht, wat aantrekkelijk is voor bedrijven die zorgen hebben over de Amerikaanse CLOUD Act die data kan opeisen​. Verder investeren overheden in open-source security tooling: de Duitse overheid sponsort bijvoorbeeld de ontwikkeling van GnuPG (encryptiesoftware) en KeepassXC (wachtwoordmanager) om ervoor te zorgen dat er onafhankelijke, auditbare beveiligingsopties zijn​. Kortom, in cybersecurity groeit het besef dat “vertrouwen” niet alleen gaat om technische kwaliteit maar ook om juridische controle – en daar scoren Europese aanbieders nu punten.

Deze lijst is niet uitputtend – vrijwel wekelijks duiken er nieuwe Europese startups of projecten op die een alternatief beloven voor een gevestigde (Amerikaanse) dienst. Een indicatie van de breedte: de catalogus van European Alternatives vermeldt inmiddels meer dan 300 Europese digitale producten, van zoekmachines tot tijdregistratie-apps​. Waar vroeger vaak werd gezegd dat Europa geen eigen tech-ecosysteem had, zien we nu dat er wel degelijk Europese alternatieven beschikbaar zijn, en dat zij in de huidige context tractie krijgen. De uitdaging is vaak niet het bestaan van de tools, maar het doorbreken van gewoontes en netwerk-effecten die de Big Tech diensten zo dominant hebben gemaakt. Toch tonen de groeiende bezoekersaantallen van platforms als European Alternatives aan dat men actief op zoek gaat naar deze opties. Constantin Graf, de oprichter van European Alternatives, merkte op dat sinds de NSA-onthullingen hij altijd zocht naar Europese evenknieën van populaire tools, en dat GDPR die zoektocht alleen maar relevanter maakte​. De interesse bleef lange tijd beperkt, maar “na de inauguratie van Trump zijn de bezoekers aantallen geëxplodeerd”, aldus Graf – opvallend genoeg ziet hij ook dat vooral de pagina’s gericht op zakelijke diensten enorme toeloop kregen, wat suggereert dat het niet alleen individuele techliefhebbers zijn maar ook bedrijven die nu op onderzoek uitgaan​.

Platforms en bewegingen: van European Alternatives tot Buy European

De trend naar Europese technologie krijgt ook vorm in gemeenschappen en campagnes. Twee initiatieven springen eruit: de eerdergenoemde European Alternatives-website en de bredere Buy European/BuyFromEU-beweging.

European Alternatives (european-alternatives.eu) begon in 2021 als een side-project van een Weense ontwikkelaar, maar is anno 2025 uitgegroeid tot een centrale plek waar Europeanen alternatieve digitale diensten kunnen vinden​. De site categoriseert tientallen diensten (bijvoorbeeld 30+ alternatieven voor webanalytics, 20+ voor e-mail, enz.) en toetst of bedrijven daadwerkelijk in Europa gevestigd zijn​. Graf heeft bewust ook aanbieders uit EER/EFTA-landen en geassocieerde landen zoals Zwitserland en Oekraïne opgenomen, om een zo volledig mogelijk beeld te geven van “technologie van eigen bodem”​. Dankzij de actuale context (Trump’s verkiezing, oorlog in Oekraïne, etc.) explodeerde de populariteit van het platform: de site noteerde een enorme piek in bezoekers direct na januari 2025​. Media zoals Euractiv en Der Standard berichtten over deze “queeste naar Europese alternatieven” en signaleren dat digitale soevereiniteit nu breed leeft​. Interessant is dat European Alternatives niet alleen diensten op zich promoot, maar ook bewustwording creëert over waarom lokaal kiezen voordelen heeft – op de homepagina worden argumenten genoemd zoals steun aan de lokale economie (belastingen en banen blijven in de regio), betere naleving van GDPR, en compatibiliteit met Europese wetgeving en betaalmethoden​. Het initiatief is community-driven; gebruikers kunnen tips insturen en er is integratie met Mastodon en Reddit. Hiermee ontstaat een sneeuwbaleffect: naarmate meer mensen de catalogus gebruiken en aanvullen, wordt het steeds eenvoudiger voor een willekeurige organisatie om bijvoorbeeld te ontdekken dat er Europese opties zijn voor iets alledaags als een CDN, een navigatie-app of een online payment service.

Parallel hieraan is de Buy European-beweging opgekomen, die breder gaat dan enkel digitale diensten. Onder de hashtag #BuyFromEU spreken consumenten én bedrijven zich uit om waar mogelijk Europees te kopen, deels uit solidariteit en deels uit protest tegen het geopolitieke gedrag van de VS. Op Reddit groeide de community r/BuyFromEU in het begin van 2025 exponentieel. Binnen die groep worden tips gedeeld voor Europese merken en diensten als alternatief voor Amerikaanse. Dit varieert van aanbevelingen voor Europese smartphonemakers (zoals Fairphone in plaats van een Amerikaanse techgigant) tot het zoeken van Europese software voor specifieke bedrijfsbehoeften. De groei van de subreddit ging gepaard met oproepen op andere social media (LinkedIn, X/Twitter) om Amerikaanse producten te boycotten naar aanleiding van Trump’s beleid. Dat geeft de beweging ook een duidelijke politieke lading: het is niet puur chauvinisme, maar ingegeven door onvrede over Amerikaanse “turbokapitalisme” versus Europese waarden​. Tegelijk profileert de EU zich hiermee: Eurocommissarissen refereerden in toespraken aan “buy European” als analogie van de reeds lang bestaande oproep om bij defensie-aankopen Europees materieel te prefereren​.

Concrete uitingen van deze beweging zijn bijvoorbeeld de eerdergenoemde acties van de Salling Group (EU-labels in winkels)​ en de brief van tientallen Europese bedrijven in maart 2025 aan de Europese Commissie. In die brief (mede ondertekend door Airbus) riepen bedrijven op tot een Europees soeverein technologiefonds en een expliciet “Buy European”-mandaat bij strategische aankopen​. Met andere woorden: grote Europese spelers vragen aan de politiek om ook financieel te ondersteunen dat Europese alternatieven kunnen groeien (bijv. via investeringsfondsen voor Europese cloud-infrastructuur) en om bij tenders niet klakkeloos voor de goedkoopste Big Tech-oplossing te gaan, maar de voorkeur te geven aan Europees waar mogelijk​. Het is opmerkelijk dat gevestigde namen als Airbus zich hier hard voor maken – dit toont dat men ook industrieel inziet dat een eigen stevig tech-ecosysteem in Europa in hun belang is.

De Buy European-gedachte resoneert bovendien met solidariteit: de oorlog in Oekraïne heeft bij Europeanen een gevoel versterkt om zich economisch minder afhankelijk op te stellen van autoritaire staten, maar ook van onvoorspelbare bondgenoten. Door Europees te kopen, zo redeneren voorstanders, houd je controle in eigen hand en steun je de Europese economie in onzekere tijden​. In consumententrends is dit al zichtbaar: in 2023/24 verkoos het Europese publiek voor het eerst een elektrische auto van Volkswagen (de ID.4) boven Tesla’s Model Y als bestverkochte EV in Europa – gezien als teken dat Europese consumentenmerkvoorkeur verschuift richting regionaal​.

Ten slotte zijn er talloze grassroots-initiatieven en communities gericht op digitale soevereiniteit. Bijvoorbeeld de federatie van open-source ontwikkelaars die projecten delen via platforms als Codeberg (Duits GitHub-alternatief) en de Fediverse die nieuwe gebruikers trekt na elk privacyschandaal bij Facebook of Twitter. Ook is er samenwerking tussen publieke en civic tech: Frankrijk en Duitsland (DINUM en ZenDiS) werken aan open-source in administratie​, en steden als Barcelona hebben “technologische soevereiniteit” tot beleidsdoel gemaakt (open source-first beleid). De groei van deze beweging laat zich misschien het best samenvatten met de observatie uit The New York Times dat “Europeanen zich eindelijk beginnen af te vragen waarom ze hun digitale lot in handen van Silicon Valley hebben gelegd” – en nu op zoek gaan naar alternatieven die passen bij Europese waarden.

Reactie van Amerikaanse techgiganten op de Europese koers

De toenemende voorkeur voor Europese oplossingen is uiteraard niet onopgemerkt gebleven bij de grote Amerikaanse techbedrijven. Zij hebben op diverse manieren gereageerd om hun positie in Europa te behouden: via aanpassingen in hun diensten, investeringen in Europese infrastructuur, en het aangaan van lokale partnerschappen.

Een van de meest concrete reacties is het aanbieden van EU-gebaseerde cloudopties door de Amerikaanse hyperscalers. Zo kondigde Amazon Web Services (AWS) in 2024 aan een ”European Sovereign Cloud”-regio op te zetten in Duitsland (Brandenburg)​. Deze aparte AWS-regio – operationeel tegen eind 2025 – is ontworpen om dataresidentie in de EU te garanderen en tegemoet te komen aan politieke en wettelijke eisen vanuit Europa​. AWS heeft zelfs een Vice President of Sovereign Cloud benoemd en claimt dat deze investering €17,2 miljard aan het Duitse BBP zal toevoegen tegen 2040​. Ook andere Amerikaanse clouds volgen dit pad: Oracle Cloud opende in 2022 twee “EU Sovereign Cloud” regio’s (in Duitsland en Spanje) die volledig gescheiden zijn van de globale Oracle Cloud en enkel door EU-personeel beheerd worden​. Microsoft is eveneens proactief geweest – het lanceerde al in 2022 het initiatief Microsoft Cloud for Sovereignty gericht op overheidsklanten, en voltooide begin 2025 een meerjarig project om Europese klanten de keuze te geven al hun data uitsluitend binnen de EU/EFTA te laten verwerken​. Microsoft’s zogeheten EU Data Boundary is per februari 2025 afgerond, waardoor diensten als Azure, Microsoft 365 en Dynamics volledig binnenshuis (d.w.z. EU) kunnen draaien voor EU-klanten​. Hiermee adresseert Microsoft expliciet de zorgen van Europese toezichthouders over data-export en privacy​.

Naast eigen investeringen, kiezen Amerikaanse spelers ook voor partnerships met Europese bedrijven om vertrouwen te winnen. Google sloot een prominent samenwerkingsverband met het Franse Thales om in Frankrijk een door de staat vertrouwde cloud (genoemd S3NS) te opereren​. In dit model levert Google de technologie en infrastructuur, maar Thales (Frans defensie- en cybersecuritybedrijf) houdt de controle over operations en vooral de beheersleutels, zodat de cloud voldoet aan Franse soevereiniteitseisen (SecNumCloud-label)​. Evenzo werkte Microsoft in Duitsland eerder samen met T-Systems (Deutsche Telekom) voor een “Deutschland Cloud” en heeft het in 2023 aangekondigd dat het samen met Spaanse Telefónica een cloudoplossing biedt die aan Spaanse overheidsnormen voldoet. Deze samenwerkingen laten zien dat Big Tech bereid is hun gebruikelijke operationele model aan te passen – tot het punt van gedeelde zeggenschap – om in Europa geaccepteerd te blijven.

Wat betreft prijzen en voorwaarden hebben de Amerikaanse aanbieders ook stappen gezet. Er zijn indicaties dat ze hun prijsmodellen in Europa flexibiliseren om niet klanten kwijt te raken aan goedkopere lokale alternatieven. Zo bood Google in 2023 speciale credits aan voor EU-startups en paste Microsoft voor onderwijsinstellingen in sommige EU-landen tarieven aan om concurrerend te blijven met lokale IT-dienstverleners (dit mede naar aanleiding van onderzoek door mededingingsautoriteiten). Daarnaast beloven ze meer transparantie: Microsoft schikte in 2022 met de EU voor bepaalde licentievoorwaarden, waardoor cloudconcurrenten (zoals OVH) minder benadeeld worden bij het hosten van Windows/Office in hun cloud​. Dit was een directe reactie op klachten van Europese cloudproviders over oneerlijke bundeling. Ook kondigde Meta (Facebook) aan te zullen investeren in Europese datacenters die draaien op Europese groene stroom, om zo goodwill te creëren en aan lokale eisen (bijv. dataportabiliteit onder de GDPR/DSA) tegemoet te komen.

Verder zien we dat Amerikaanse big tech soms Europese techbedrijven overnemen of investeren in Europese R&D, wat zowel als offensieve als defensieve strategie dient. Een voorbeeld is de overname van het Engelse AI-bedrijf DeepMind door Google (al in 2014) en nadien van meerdere kleinere AI startups in Europa – hiermee haalden ze talent binnen, maar het zorgde ook dat die innovaties niet elders in Europa tot een tegenhanger zouden leiden. Een recenter voorbeeld is de acquisitie van het Belgische cloud-opslagbedrijf Awingu door Corel (met sterke banden in VS) in 2022, of investeringen van Amazon in Europese groene cloud-initiatieven. Tegelijk kopen Amerikaanse bedrijven ook goodwill door in Europa banen te creëren: Google bouwde nieuwe AI-centra in Frankrijk, Meta opende een metaverse lab in Spanje, en Amazon breidt fulfilment-centra uit in Polen en Zweden. Deze stappen verzachten de roep om strengere behandeling van Big Tech, in elk geval in economische zin. Men positioneert zich zo als onderdeel van het Europese landschap in plaats van een externe leverancier.

Het is echter duidelijk dat deze maatregelen vooral bedoeld zijn om vertrouwen en compliance te vergroten, niet per se om marktaandeel prijs te geven. Ondanks alle initiatieven hebben AWS, Microsoft en Google gezamenlijk nog steeds rond de 70% van de Europese cloudmarkt in handen​. Ze hopen met lokale aanpassingen te voorkomen dat klanten massaal weglopen. Uit een TechCrunch-analyse bleek dat inmiddels “een groeiend aantal techgiganten Europese data-residentie programma’s aanbiedt” om klanten te helpen voldoen aan wetgeving zoals de GDPR​. Dit is een direct gevolg van de Europese druk: Big Tech probeert zich lokaal “in te kapselen” door Europese silo’s te bouwen en zo de argumenten voor puur Europese rivalen weg te nemen. Of dat voldoende is, zal de komende jaren blijken. In elk geval heeft de EU aangetoond bereid te zijn forse boetes uit te delen (zoals de €1,2 miljard boete aan Meta in 2023 voor dataovertredingen) en zelfs diensten te verbieden als ze niet voldoen. De Amerikaanse reactie is dus tweeledig: enerzijds toegeven aan Europese eisen via technische en organisatorische maatregelen, anderzijds lobbyen en juridische gevechten leveren om de strengste regels aan te vechten of uit te stellen. Een voorbeeld is de strijd van Meta en Google tegen bepaalde nationale uitspraken over data-export – lopende beroepszaken moeten uitwijzen of de nieuwe data-afspraken (na Trump) standhouden of dat Big Tech zich moet neerleggen bij een opsplitsing van hun globale diensten naar regionaal gescheiden systemen.

Economische implicaties en vooruitzichten

De beweging richting Europese techalternatieven heeft brede economische gevolgen. Ten eerste betekent een verschuiving in voorkeuren mogelijk een marktaandeelverschuiving in diverse IT-segmenten. Hoewel Amerikaanse bedrijven nog domineren, zouden Europese aanbieders een inhaalslag kunnen maken. Zelfs een paar procentpunten marktaandeel terugwinnen in cloud of software is al goed voor miljarden euro’s omzet die binnen Europa blijft. Dit geld circuleert dan weer in de Europese economie in de vorm van loonuitgaven, belastingafdracht en herinvestering in R&D. European Alternatives benadrukt dat wanneer je bij een lokaal bedrijf inkoopt, de BTW en winstbelasting ook in eigen land voldaan worden, wat uiteindelijk maatschappelijke opbrengsten geeft​. Een rekenvoorbeeld: de Europese cloudmarkt was in 2022 circa €10,4 miljard groot​. Als het marktaandeel van Europese providers dankzij deze trend stijgt van 13% naar bijvoorbeeld 20% de komende jaren, betekent dat honderden miljoenen extra omzet voor Europese bedrijven – een stimulans voor werkgelegenheid en innovatie in de techsector hier.

Ten tweede veranderen investeringsstromen. Het jarenlang overhevelen van budgetten naar Amerikaanse softwarelicenties en cloudabonnementen begon gezien te worden als “weglekkend kapitaal”. Nu komen initiatieven op gang om dat kapitaal thuis in te zetten. Zo heeft de Nederlandse overheid in 2023 €30 miljoen vrijgemaakt voor een fonds ter stimulering van open-source en Europese software in de publieke sector, en riep de Tweede Kamer in 2025 op om na te gaan welke nationale middelen ingezet kunnen worden om Europese cloudoplossingen te steunen​. Op Europees niveau is er de eerdergenoemde oproep voor een soeverein technologiefonds​. Dit sluit aan bij bestaande EU-programma’s: onder Horizon Europe en Digital Europe zijn al tientallen miljoenen toegekend aan projecten voor Europese processors (bijv. de European Processor Initiative), cloud-edge infrastructuur (de Important Project of Common European Interest on Next-Gen Cloud) en gemeenschappelijke data-ruimtes. We zien ook dat venture capital zich meer richt op Europese enterprise-software startups nu blijkt dat daar groei te behalen valt door de soevereiniteitsfocus. Cijfers uit het State of European Tech-rapport 2024 geven aan dat ondanks een wereldwijde dip in tech-investeringen, Europa naar verwachting toch zo’n $45 miljard aan venture-investering zou aantrekken in 2024​, waarbij enterprise SaaS en fintech tot de topsectoren behoren. Veel van deze startups positioneren zich expliciet met ethiek, privacy en Europa als selling point, wat investeerders aanspreekt die denken dat strengere regelgeving elders zal volgen (en deze bedrijven dus een voorsprong hebben). Bovendien steken ook Amerikaanse fondsen kapitaal in Europese tech nu waarderingen daar lager zijn – ironisch genoeg financiert dat mogelijk de concurrentie voor Big Tech.

Voor Europese softwarebedrijven en IT-dienstverleners biedt de trend enorme kansen. Waar zij voorheen vaak werden weggezet als “niet schaalbaar” of “regionale niche”, zien we nu dat bijv. een Frans cloudbedrijf internationale klanten kan winnen door simpelweg te garanderen dat data Frans blijft. De onderscheidende eigenschappen – privacy, juridische voorspelbaarheid, lokale support in lokale talen – worden competitieve voordelen. Neem het voorbeeld van Nextcloud: dit relatief kleine bedrijf wist in 2022 een contract te sluiten met de Duitse Bundescloud (federale overheidscloud) en consortiumafspraken met onderwijsinstellingen, grotendeels dankzij het argument van controle en open broncode. Dergelijke referentieprojecten waren eerder ondenkbaar vanwege de dominantie van Microsoft, maar nu wel mogelijk. Als dit zich doorzet, kunnen we een hele generatie Europese IT-leveranciers zien opbloeien, vergelijkbaar met hoe in de jaren ’90 Europese telecombedrijven groot werden door gezamenlijke standaarden (GSM) terwijl de VS toen proprietary systemen had. Europa’s nadruk op normen en regelgeving zou wel eens een exportproduct kunnen worden: andere regio’s (Zuid-Amerika, Afrika) kijken naar Europa’s aanpak van Big Tech en data. Als Europese alternatieven hier volwassen worden, kunnen zij later internationaal concurreren op basis van de reputatie “Europese tech = verantwoord en kwalitatief”. Dat is een potentieel lange-termijn voordeel voor de Europese economie.

Er zijn natuurlijk ook uitdagingen en het is geen gelopen race. Amerikaanse techgiganten beschikken over enorme middelen en kunnen eventueel prijzen tijdelijk verlagen of marketing opschroeven om klanten te behouden (vergelijkbaar met hoe Microsoft in het verleden reageerde op Linux door Windows goedkoper aan te bieden aan overheden die met open source dreigden). Ook is gebruiksgemak en integratie een factor: Europese alternatieven moeten qua gebruikservaring gelijkwaardig zijn, anders haken gebruikers af ondanks de goede intenties. Bovendien blijft de kracht van ecosystemen: veel bedrijven zitten diep in bijvoorbeeld Microsoft’s ecosysteem en stappen niet zomaar over naar losse alternatieven voor elke functie. Interoperabiliteit en standaardisatie onder Europese aanbieders wordt dus cruciaal om tegenwicht te bieden aan geïntegreerde Big Tech suites.

Economisch gezien zal de komende tijd leren of de “voorkeursbehandeling” voor Europese tech (zoals bepleit door het Nederlandse parlement en de ondertekenaars van de brandbrief​) daadwerkelijk wordt doorgevoerd in aanbestedingen en aankoopbeleid. Indien ja, dan kan dat een structurele verschuiving teweegbrengen richting Europese leveranciers. Ook hangt veel af van de geopolitieke ontwikkelingen: als de relatie EU-VS verder verslechtert, zal de druk om te ontkoppelen op digitaal vlak toenemen (vergelijkbaar met hoe men nu kijkt naar afhankelijkheid van China). Aan de andere kant, een meer gematigde koers in Washington in de toekomst zou de scherpe kanten er mogelijk weer af halen en tot een soort nieuw evenwicht leiden (bijvoorbeeld door een stevig data-verdrag dat standhoudt). Europese autonomie is dus geen doel op zich, maar een middel om voorbereid te zijn op elk scenario.

Keerpunt

De huidige ontwikkelingen markeren een belangrijk keerpunt in de Europese techsector. Waar Europa lange tijd leek te berusten in de dominantie van Amerikaanse (en enkele Aziatische) technologiebedrijven, is er nu een breed gedragen beweging om digitale soevereiniteit terug te winnen. Aangevuurd door politieke schokken, groeiend wantrouwen jegens Big Tech en vooruitstrevende regelgeving, zoeken Europese bedrijven en consumenten naar alternatieven die passen bij hun waarden en belangen. Die alternatieven zijn er – van lokale clouds tot niche-applicaties – en krijgen door deze context wind in de zeilen.

De “Europese lente” in technologie biedt kansen om de balans enigszins te herstellen na jaren van braindrain en kapitaalvlucht naar Silicon Valley. Het is geen gemakkelijke opgave: Big Tech zal niet zonder meer terrein prijsgeven en gebruikers zijn gewoontedieren. Toch zien we de eerste resultaten in cijfers en beleidskeuzes: gemeenschappen die exponentieel groeien, parlementen die unaniem oproepen tot digitale autonomie​, en bedrijven die daadwerkelijk migreren weg van buitenlandse diensten. Het narratief is verschoven – gebruikmaken van Europese oplossingen wordt niet langer gezien als tweede keus uit louter idealisme, maar steeds meer als verstandige keuze voor de lange termijn.

Of deze trend doorzet tot een structurele transformatie, zal afhangen van consistentie in beleid en de schopkracht van Europese innovaties. Maar één ding is zeker: de bewustwording is gekomen en zal niet snel verdwijnen. In de woorden van EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen: “Technologische soevereiniteit is net zo belangrijk voor onze toekomst als energie- of defensiesoevereiniteit.” Europa staat op een digitaal kruispunt en kiest er steeds vaker voor om zelf de richting te bepalen – en dat belooft een spannend nieuw hoofdstuk voor de Europese technologiesector.

Bronnen:

• European Alternatives – “European alternatives for digital products”, https://european-alternatives.eu european-alternatives.eu​en.ara.cat.

• Ara.cat – “Fed up with Big Tech’s surrender to Trump? These are the European alternatives”, 27 jan 2025​en.ara.cat​en.ara.cat.

• Bright.nl – “Tweede Kamer: versterk de Europese cloud en verminder de afhankelijkheid van de VS”, 19 mrt 2025​bright.nl​bright.nl.

• Euractiv – “The quest for European tech alternatives after Trump’s return”, 10 feb 2025​ground.news.

• TechRadar – “Companies say data sovereignty is important”, 29 jan 2025​techradar.com.

• Content.Techgig – “European firms are rethinking cloud strategies”, 22 apr 2025​content.techgig.com​content.techgig.com.

• Illuminem – “For digital sovereignty… neutralise the US CLOUD Act”, 25 feb 2025​illuminem.com​illuminem.com.

• Atlantic Council – “Waving the flag of digital sovereignty”, 11 dec 2019​atlanticcouncil.org.

• Heinrich-Böll-Stiftung – “Europe’s quest for digital sovereignty… Euro Stack”, 25 nov 2024​us.boell.org.

• DLA Piper – “CNIL… formal notices against Google Analytics”, 13 jun 2022​privacymatters.dlapiper.com.

• Insight Trends World – “Buy European: a new shopping movement takes hold”, 8 mrt 2025​insighttrendsworld.com.

• TheTrumpet/Reuters – “Dutch Parliament to End Dependence on U.S. Software”, 20 mrt 2025​thetrumpet.com​thetrumpet.com.

• Reuters – “Airbus leads call… buy European”, 17 mrt 2025​bright.nl.

• TechCrunch – “Microsoft finalizes its EU sovereign cloud project”, 26 feb 2025​techcrunch.com​techcrunch.com.

• Microsoft Blog – “Microsoft completes landmark EU Data Boundary”, 24 jan 2023​techcrunch.com.

• TechRadar – “AWS continues European investment with new sovereign cloud”, 15 mei 2024​techradar.com.

• Thales – “Thales and Google Cloud… sovereign cloud in France (S3NS)”, 2022​thalesgroup.com.

• Creativerly – “Open source Notion alternative ‘Docs’ launched by French & German gov”, 18 mrt 2025​creativerly.com.

• Der Standard – “Europäische Alternativen in der digitalen Welt? Ja, die gibt es”, 13 apr 2025 (Constantin Graf interview)​european-alternatives.eu​european-alternatives.eu.

• Europese Commissie – “Digital Markets Act: ensuring fair and open digital markets”, 2023​en.ara.cat.