Het internet zoals we dat vandaag de dag kennen, is ontstaan door decennia van evolutie. Het internet begon in 1969, 1989 of 1991, afhankelijk van de definitie die je gebruikt. Maar het internet van toen is onherkenbaar ten opzichte van het internet in het web 3.0-tijdperk, waarin we ons momenteel bevinden. Waar is web 3.0 begonnen, wat behelst het precies en welke ontwikkelingen staan centraal? Dat lees je in dit chronologische artikel over de geschiedenis van web 3.0.
De geschiedenis van het internet is vandaag de dag op te delen in drie fases: web 1.0, 2.0 en 3.0. Web 1.0 behelst de geboorte van platte homepages, waar je eenvoudig informatie kon lezen en beperkt met andere internetgebruikers kon communiceren middels e-mail. In het web 2.0 kwam de gebruiker meer centraal te staan: forums, social media en talloze middelen voor communicatie. In web 2.0 stond dus interactie en user-generated content centraal. Web 3.0 is de volgende stap en de fase waarin we ons nu bevinden. Het is het tijdperk van altijd online zijn, het internet of things, cryptocurrency, big data, NFT’s, grote social mediabedrijven en bijbehorende vraagstukken rondom privacy en dataverwerking.
Allerlei verschillende ontwikkelingen, innovaties en lanceringen kunnen worden gezien als startpunt van (of opmaat naar) het web 3.0, maar één datum en tijdstip steekt er met kop en schouders bovenuit: 3 januari 2009 om 19.15 uur Nederlandse tijd. Op dat exacte moment werd de allereerste Bitcoin gedolven.
2006
Tim Berners-Lee introduceert de term Web 3.0:
“Web 3.0 is when you’ve got an overlay of scalable vector graphics — everything rippling and folding and looking misty — on Web 2.0 and access to a Semantic Web integrated across a huge data space, you’ll have access to an unbelievable data resource.”
Op 3 januari activeert Satoshi Nakamoto het Bitcoin-netwerk en wordt de allereerste Bitcoin (BTC) gecreëerd.
Op 12 januari vindt de eerste BTC-transactie plaats: Satoshi Nakamoto stuurt 10 BTC naar Hal Finney, een cryptograaf die nauw betrokken is bij de ontwikkeling van Bitcoin in de vroegste periode.
2010
In maart gaat de website Bitcoinmarket.com live, waarop je voor het eerst redelijk eenvoudig met een Paypal-account BTC kunt kopen. Eén BTC kost een fractie van een cent.
Op 22 mei betaalt een Bitcoin-pionier 10.000 Bitcoin (BTC) voor één pizza, destijds omgerekend zo’n 25 dollar. 22 mei zou later bekend komen te staan als Pizza Day.
Op 18 juli opent de online beurs Mt. Gox zijn digitale deuren voor de handel in BTC via het domein mtgox.com. Hiermee is de eerste BTC-exchange gelanceerd.
Het bedrijf Oculus presenteert het prototype van de Oculus Rift, de eerste virtualreality-bril die voor het grote publiek beschikbaar moet komen. Het prototype heeft slechts een blikveld van negentig graden en is nog niet klaar om officieel te lanceren, maar dit is de eerste keer dat een bedrijf probeert VR naar consumenten te brengen.
2011
De populariteit van BTC groeit en één Bitcoin bereikt in april 2011 de prijs van één dollar.
Het blijkt voor elke internetgebruiker mogelijk om op basis van gepubliceerde tweets te achterhalen op welke locatie die is gepubliceerd, ook als de Twitter-gebruiker in kwestie nooit toestemming heeft gegeven voor het tracken van zijn locatie. Het leidt in de VS tot inbraken bij mensen die twitteren terwijl ze op vakantie zijn.
TheSandbox lanceert een vroege versie van wat op den duur zal uitgroeien tot een volwaardig Metaverse. Later wordt ook een eigen cryptocurrency (SAND) uitgebracht.
Wat zijn cryptocurrency?
Cryptocurrency zoals Bitcoin en Ethereum zijn de betaalmiddelen van het web 3.0. Het zijn digitale valuta waarvan alle transacties worden vastgelegd in een blockchain: een digitaal grootboek dat wordt onderhouden door alle gebruikers van de blockchain. Transacties kunnen daardoor niet vervalst worden, want dan zouden alle computers van alle gebruikers gehackt moeten worden. Dat principe heet decentraal.
Bitcoin is de eerste cryptocurrency en is volledig decentraal. Er is geen eigenaar en iedere wijziging van de software van Bitcoin moet worden goedgekeurd door minimaal de helft van alle Bitcoin-delvers. Andere cryptocurrency zijn niet volledig decentraal, maar worden onderhouden door een team van programmeurs of een andere partij. The Sandbox is bijvoorbeeld een metaverse-ontwikkelaar die ook een cryptocurrency heeft ontwikkeld: die is niet volledig decentraal, want de maker kan op elk moment de regels en software aanpassen.
Wel geldt vaak dat bezitters van cryptocurrency stemrecht hebben als het gaat om het wijzigen van fundamentele zaken rondom die cryptocurrency. Zo wordt het bezit van cryptocurrency vergelijkbaar met het bezit van een aandeel van een traditioneel bedrijf.
2012
De eerste Oculus Rift wordt voor het eerst live in actie gepresenteerd, op de E3 gaming-beurs in Los Angeles.
Er wordt voor het eerst een wetenschappelijk experiment uitgevoerd op Facebook: is het mogelijk een algoritme te bouwen dat op basis van objectieve kenmerken, zoals gevolgde opleiding, leeftijd en de actuele vriendenlijst, een persoonlijk profiel van een individu kan samenstellen? De zogenaamde Facebook Friends Study blijkt zeer succesvol: in veel gevallen kan de actuele locatie van een gebruiker worden voorspeld, soms zelfs tot op de kamer nauwkeurig.
2013
De Belastingdienst rekent cryptocurrency zoals BTC voor het eerst mee als vermogen in box 3. Daarmee is Nederland vroeg met het heffen van belasting op digitaal bezit.
Google introduceert op 15 april de Google Glass, de eerste augmented reality-bril die eenvoudig beschikbaar komt voor het algemene publiek. Het gaat nog om een prototype, dat in mei 2014 zal worden opgevolgd door een nieuwe, volwaardige variant.
Yahoo! wordt slachtoffer van een hack waarbij gegevens van een groot deel van de Yahoo!-gebruikers worden gestolen. In eerste instantie rapporteert Yahoo! dat de data van ongeveer één miljard zijn gestolen, maar later blijkt dat alle Yahoo!-gebruikers slachtoffer zijn. Zo belanden de gegevens van 3 miljard Yahoo!-accounts op het dark web. Het is de grootste hack uit de geschiedenis.
De prijs van BTC blijft stijgen en bereikt in april 2013 kortstondig een recordhoogte van 250 dollar.
Edward Snowden legt het PRISM-programma van de Amerikaanse NSA bloot, waarmee hij wil aantonen dat de Amerikaanse overheid doelbewust en structureel de privacy van alle Amerikanen schendt. Snowden wordt beschuldigd van het lekken van staatsgeheimen en op de lijst met gezochte criminelen geplaatst, waarna hij vlucht naar het buitenland.
Vanwege een mogelijke hack sluit Mt. Gox tijdelijk de mogelijkheid om geld op te nemen van de exchange. Na een paar dagen wordt de opnamemogelijkheid weer geopend, maar problemen rondom niet-uitgevoerde opnames blijven nog maanden doorsudderen.
2014
Mt. Gox sluit de handel in BTC na een hack waarbij een grote hoeveelheid Bitcoin is gestolen. Uiteindelijk is er 650.000 BTC zoekgeraakt. Tot op de dag van vandaag zijn de voormalige gebruikers van de exchange hun BTC kwijt. Mt. Gox gaat niet veel later failliet.
Uit gelekte stukken blijkt dat Facebook in 2012 in het geheim heeft meegewerkt aan een experiment waarbij men de emoties van Facebook-gebruikers wilde manipuleren: de Emotional Manipulation Study. Het is één van de eerste keren dat er alarmbellen afgaan rondom privacyopsocialmedia.
In februari neemt Facebook de messaging-app WhatsApp over voor ruim 19 miljard dollar. Het leidt tot de vraag of Facebook data van WhatsApp-gebruikers nu zou kunnen koppelen aan data die het al heeft over Facebook-gebruikers. Facebook zegt toe dat niet te zullen doen en WhatsApp daarnaast een gratis dienst te laten blijven.
Uit intern onderzoek blijkt dat inmiddels 8,7 procent van de profielen op Facebook bestaat uit nepaccounts. Facebook adviseert geen vriendschapsverzoeken te accepteren van personen die je niet in het echt kent.
Facebook neemt het bedrijf Oculus, maker van virtual reality gaming-ervaringen, over. Er is een bedrag van 2 tot 3 miljard dollar mee gemoeid.
Samsung lanceert de Samsung Gear VR, de eerste virtual reality-headset die je in combinatie met je smartphone kunt gebruiken. De Gear VR werkt in combinatie met de Samsung Galaxy Note 4.
In mei wordt de allereerste NFT (non-fungible token) geslagen. De NFT heet Quantum en bestaat uit een korte video-opname.
Wat zijn NFT’s?
NFT’s zijn non-fungible tokens, niet-vervangbare eigendomsbewijzen. Als je een NFT koopt, koop je een registratie op de blockchain die zegt dat jij eigenaar bent van een digitaal voorwerp, zoals een tweet, een filmpje, een illustratie of een audiofragment.
Het bezit van NFT’s wordt vaak vergeleken met het bezitten van kunst. Iedereen kan een kopie of foto van een duur schilderij maken, maar alleen de bezitter van het echte, originele schilderij heeft iets oprecht waardevols in handen.
NFT’s worden verhandeld via online marktplaatsen, waarvan OpenSea de grootste is. Ze worden afgerekend in cryptovaluta, meestal in Ethereum (ETH) of Cardano (ADA). De NFT-handel is grillig, omdat zowel de waarde van de NFT’s in cryptocurrency als de waarde van die cryptocurrency zelf erg instabiel is. Zo kan een pasgekochte NFT rap in waarde stijgen, maar ook dalen.
2015
Op 30 juli wordt de Ethereum-blockchain geactiveerd. In de jaren die volgen zal Ethereum (ETH) qua marktkapitalisatie uitgroeien tot de nummer 2 cryptocurrency ter wereld en uitdager van BTC.
Instagram blijkt de locatie van al zijn gebruikers te volgen, ook als zij geen geotag (een handmatig locatie-label) toevoegen aan een foto. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van metadata: informatie die in foto’s zichtbaar is, bijvoorbeeld op de achtergrond, wordt gebruikt om de locatie te bepalen waarop de foto is gemaakt. De informatie wordt vervolgens gebruikt voor advertentiedoeleinden.
2016
Sony introduceert de eerste PlayStation VR, de virtual reality-bril die in combinatie met de console te gebruiken is. Spoedig volgen ook de eerste VR-games voor op de PlayStation 4. In eerste instantie gaat het om games die al eerder als reguliere game zijn uitgebracht, maar nu een VR-variant krijgen. Later worden er ook VR-only games ontwikkeld.
Wat is virtual reality?
Virtual reality (VR), oftewel schijnwerkelijkheid, is het creëren van een fictieve 3D-wereld waarin personen zich vrijelijk kunnen bewegen. In de regel wordt hiervoor een 3D-headset gebruikt, die zowel video als audio produceert. De vroegste VR-systemen dateren uit de jaren tachtig, maar pas sinds de periode 2010-2015 is VR betrekkelijk laagdrempelig beschikbaar voor het grote publiek. Tot die tijd ging het veelal om dure, grote apparaten die niet voor consumenten geschikt waren.
VR kan bijvoorbeeld worden ingezet voor training (van onder meer politieagenten en piloten), entertainment, wetenschappelijke experimenten, maar ook voor therapie. Over het algemeen geldt dat hoe levensechter de ervaring is, hoe beter het achterliggende doel bereikt wordt. In het web 3.0-tijdperk ontwikkelt VR zich dusdanig rap dat men verwacht dat mensen het spoedig niet meer goed van realiteit kunnen onderscheiden.
De toepassing van VR brengt ook risico’s en complicaties met zich mee. Mensen kunnen er misselijk (‘zeeziek’) van worden, omdat ze zien en ervaren dat ze bewegen, terwijl ze in werkelijkheid stilstaan. Daarnaast kunnen mensen last krijgen van angst of paniekaanvallen als de ervaring te realistisch is en ze het gevoel hebben geen kant op te kunnen.
2017
In juli 2017 wordt Binance, een nieuwe crypto exchange, gelanceerd. Binance zal in de jaren die volgen uitgroeien tot de grootste exchange ter wereld, met 7,7 biljoen dollar aan transacties in 2021.
In november 2017 wordt met CryptoKitties de eerste decentrale app (dApp) gelanceerd op de ETH-blockchain. Het leidt tot een abrupte vertienvoudiging van de handel in ETH.
OpenSea wordt gelanceerd, de eerste marktplaats voor NFT’s. Er kan worden betaald met cryptocurrency zoals ETH.
Een ware BTC-hype leidt tot een prijsstijging van zo’n 2000 procent tussen januari en december, met een recordhoogte van bijna 20.000 dollar. Bitcoin wordt voor het eerst wereldnieuws.
2018
Volgens metingen is 86 procent van de Nederlanders in 2018 dagelijks online. Slechts zo’n 3 procent van de Nederlanders gebruikt nog helemaal geen internet.
Voormalig medewerkers van Cambridge Analytica lekken informatie waaruit blijkt dat het bedrijf op grote schaal privacyregels heeft overtreden tijdens de presidentscampagne van Donald Trump en de Brexit-campagnes in 2016. Mede door het massaal verspreiden van valse informatie via sociale media blijken zowel de Amerikaanse verkiezingen als het Britse referendum ernstig te zijn beïnvloed. Het leidt tot het failliet van Cambridge Analytica.
Mark Zuckerberg moet in april voor de Amerikaanse Senaat verschijnen voor een verhoor over het Cambridge Analytica-schandaal. Hij maakt zijn excuses voor de rol van Facebook in de verspreiding van nepnieuws en andere vormen van beïnvloeding van de publieke opinie.
2019
De Amerikaanse overheid verbiedt alle cryptohandel via buitenlandse exchanges. Hiermee hebben Amerikanen effectief alleen nog toegang tot Coinbase.
Facebook voegt een set aan privacy-bevorderende maatregelen toe aan WhatsApp. Zo kun je als gebruiker beter bepalen of anderen kunnen zien wanneer je voor het laatst online was, kun je zien of een bericht vaak is doorgestuurd en wordt het mogelijk om je status af te schermen van specifieke gebruikers.
De Oculus Quest, de eerste VR headset van Facebook, wordt gelanceerd. In de jaren die volgen verschijnen ook de Quest 2 (2020) en Quest 3 (2022).
De gegevens van zo’n 533 miljoen Facebook-gebruikers worden gehackt en zijn in te zien via een Amazon cloudserver. Het gaat om ongeveer een kwart van alle Facebook-gebruikers op dat moment. Eerder in 2019 was al gebleken dat 267 miljoen telefoonnummers van Facebook-gebruikers onrechtmatig waren gedeeld met derden. Hiermee is Facebook in twee jaar tijd nu vier keer verantwoordelijk voor een incident waarbij privégegevens van minimaal één miljoen gebruikers uitlekken.
2020
Een wereldwijde hack legt de persoonlijke gegevens van zo’n 235 miljoen gebruikers van TikTok, Instagram en YouTube bloot. Oorzaak van de hack is een beveiligingslek bij het bedrijf Deep Social, dat door de desbetreffende platforms was ingehuurd om gegevens van zijn gebruikers te analyseren en verwerken.
In februari gaat Decentraland live, een nieuw metaverse met een eigen cryptocurrency. Decentraland zal uitgroeien tot één van de meest bezochte metaverses in de jaren die volgen.
Wat is een metaverse?
Een metaverse is een digitale wereld waarin je een breed scala aan activiteiten kunt ondernemen, samen met andere gebruikers. Het is vergelijkbaar met het spel The Sims, met als verschil dat je zelf een Sim bent. Een vroeg voorbeeld van een metaverse is SecondLife.
Moderne metaverses die worden ontwikkeld door onder andere Meta hebben als doel om allesomvattend te zijn. Je kunt in zo’n metaverse met je vrienden sporten, samen naar een concert of uitgaansgelegenheid, een film kijken of naar de bibliotheek om te studeren. Die metaverses werken op basis van virtual reality en bezoek je dus via een VR-bril. Je kunt er digitale bezittingen (NFT’s, maar bijvoorbeeld ook virtuele huizen of auto’s) kopen, die je afrekent met cryptocurrency.
Het eerste echt grote, VR-gebaseerde metaverse moet nog gelanceerd worden. Kleinschaligere metaverses zijn er al veel, bijvoorbeeld in de vorm van een game (Minecraft).
2021
Op 9 januari wordt Donald Trump van Twitter verbannen vanwege het verspreiden van nepinformatie in aanloop naar de bestorming van het Amerikaanse Capitool. Het is voor het eerst dat een vooraanstaand wereldleider voor onbepaalde tijd wordt verbannen.
Elon Musk maakt bekend dat hij overweegt om betalingen in Bitcoin (en wellicht in de toekomst ook Dogecoin) te accepteren bij zijn bedrijf Tesla. Het leidt tot scherpe prijsstijgingen van beide cryptocurrency. De prijzen dalen weer als Musk later tweets plaatst waarin hij zegt af te zien van het plan.
Een nieuwe BTC-rally leidt tot nieuwe records: na een prijs van zo’n 65.000 dollar in april wordt in november zelfs een koers van 69.000 dollar aangetikt.
De allereerste NFT (uit 2014) wordt via een veilinghuis verkocht en levert bijna anderhalf miljoen dollar op.
El Salvador neemt begin september 2021 als eerste land ter wereld Bitcoin in gebruik als wettig betaalmiddel. In april 2022 volgt de Centraal-Afrikaanse Republiek. Andere landen maken ook plannen bekend om Bitcoin als wettig betaalmiddel te introduceren, maar maken een pas op de plaats als de koers gedurende de wintermaanden scherp daalt.
De allereerste tweet, die van Twitter-oprichter Jack Dorsey, wordt als NFT verkocht. De NFT levert 2,9 miljoen dollar op.
In mei wordt tevens de meest bekeken YouTube-video aller tijden (‘Charlie Bit My Finger’) als NFT verhandeld. Er wordt 761.000 dollar voor betaald.
In oktober wijzigt Mark Zuckerberg de naam van het moederbedrijf van Facebook naar Meta. Het is een zinspeling op de aanstaande ontwikkeling van een metaverse, de ‘droom van Zuckerberg’.
In december levert de verkoop van de NFT-serie The Merge in totaal bijna 92 miljoen dollar op. Het is daarmee de duurste NFT-serie tot op dat moment.
2022
Tesla dumpt in april 75% van zijn Bitcoin en veroorzaakt een crash van de BTC-prijs, helemaal terug naar 20.000 dollar. Volgens de geruchten heeft Elon Musk, eigenaar van Tesla, het geld nodig omdat hij Twitter wil kopen.
CryptoPunks wordt de meest verhandelde NFT-serie aller tijden. In totaal gaat er meer dan 800.000 ETH (op dat moment meer dan één miljard dollar) heen en weer tussen kopers en verkopers.
In augustus spreekt Elon Musk voor het eerst over een zogenaamd ‘X’-app, een ‘app van alles’. Volgens velen is de naam gebaseerd op ‘X.com’, de projectnaam waarmee Musk eerder in 1999 Paypal opstartte, en moet X uiteindelijk een metaverse worden.
Meta heeft met Facebook het social medium in handen met de meeste maandelijkse gebruikers: 3,7 miljard. Desondanks staat de winst van Meta steeds verder onder druk door de peperdure ontwikkeling van het metaverse.
PancakeSwap, een decentrale cryptocurrency exchange, wordt de meest gebruikte dApp ter wereld, met ruim twee miljoen maandelijkse gebruikers.
Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat zo’n 25 procent van de content op Twitter wordt gepubliceerd en gedeeld door bots op basis van artificial intelligence(AI). Deze bots houden zich voornamelijk bezig met het verspreiden van nepnieuws, bijvoorbeeld rondom de oorlog in Oekraïne. Het nieuws zorgt ervoor dat Musk de voorgenomen aankoop van Twitter heroverweegt.
Ethereum (ETH) maakt de switch vanproof-of-worknaar proof-of-stake. De blockchain wordt daarmee een stuk sneller en energiezuiniger. Het is de grootste blockchain-aanpassing in de cryptocurrency-geschiedenis.
In oktober rondt Elon Musk de aankoop van Twitter af voor een bedrag van 44 miljard dollar. Volgens Musk is de aankoop nodig om de uiteindelijke ontwikkeling van X mogelijk te maken.
De kleine eilandstaat Tuvalu kondigt aan zichzelf te willen uploaden in het metaverse. Tuvalu verwacht rond het jaar 2050 niet meer te bestaan als gevolg van klimaatverandering en de zeespiegelstijging en doet de aankondiging als een noodkreet om zijn cultuur en geschiedenis te redden.
Meta zegt in de eerste helft van 2022 een recordaantal van 1,6 miljard nepaccounts op Facebook te hebben verwijderd of de activatie ervan te hebben tegengehouden. Hiermee voegt Meta de daad bij het woord na eerdere beloftes om het platform niet weer te laten misbruiken voor de verspreiding van nepnieuws en privacy-schendende activiteiten in aanloop naar de mid-termverkiezingen in Amerika.
Waarom is privacy zo’n heet hangijzer binnen web 3.0?
Social media en metaverses bestaan bij de gratie van contentcreatie en contentafname. Anders gezegd: als steeds meer mensen steeds vaker en langer online zijn op een social mediaplatform of in een metaverse, is dat goed voor het achterliggende bedrijf. Die kan dan meer advertenties verkopen, meer geld vragen voor betaalde diensten en aanspraak maken op een grotere afzetmarkt.
Grote platforms als Facebook, Instagram en TikTok werken daarom met ingewikkelde algoritmes die erop zijn gericht om gebruikers zo lang mogelijk actief te laten blijven. Zo’n algoritme pusht, op basis van beschikbare data over de gebruiker, content waarvan de verwachting is dat die aansluit bij de interesses en behoeftes van die gebruiker. Dat heeft er in de loop der jaren toe geleid dat social mediaplatforms steeds meer data over hun gebruikers zijn gaan verzamelen.
Dan gaat het niet alleen om gegevens die je zelf afgeeft, zoals je leeftijd of je nationaliteit, maar ook data die ‘stiekem’ wordt verzameld. Bijvoorbeeld het feit dat je veel filmpjes over kanker bekijkt (ben je misschien zelf ziek?) of vaak op zoek bent naar bedrijven die kortingen of promoties aanbieden (heb je het misschien financieel niet zo ruim?). Door je volledige gedrag op een platform in kaart te brengen, inclusief likes, reacties en andere interactie die je uitvoert, stellen social mediabedrijven een uitgebreid profiel van je op. Dat doen ze bij elke individuele gebruiker.
In uitgebreide privacyverklaringen leggen die bedrijven vast wat ze verzamelen, wat ze ermee doen en wat ze er ook niet mee doen. Bijna niemand leest echter die verklaringen en veel gebruikers snappen ze ook niet. Daarom weet het absolute leeuwendeel van social mediagebruikers niet wat er met hun data gebeurt. In het metaverse-tijdperk zou dat alleen maar kunnen verergeren, omdat er in een metaverse nog veel meer gedrag in kaart kan worden gebracht dan op een traditioneel social mediaplatform. De privacy van gebruikers is daarom een heet hangijzer binnen de ontwikkeling van het web 3.0.
Hi! Ik ben Martijn, zzp'er en eigenaar van Kroese Tekst & Taal. Als academisch opgeleid neerlandicus zet ik me met mijn eenmanszaak in voor professionele content voor het mkb. U haalt met mij een secuur en snel werkende professional in huis met veel ervaring in[…]
Reacties