Denken als Leonardo da Vinci

Je kent ‘m waarschijnlijk als de schilder van de Mona Lisa of van Het Laatste Avondmaal. Enkelen kennen hem daarnaast als genie en homo universalis. Het grote publiek kent hem tot slot van de fictieve verhalen van Dan Brown. Leonardo da Vinci was de belangrijkste innovator van zijn tijd en geldt al eeuwenlang als hét boegbeeld van de Italiaanse renaissance. Zelfs in het nieuwe millennium weet hij nog te boeien, inspireren en betoveren. Hoe dit komt, en wat zelfs de ondernemer anno nu nog zou kunnen leren van het genie Leonardo da Vinci, staat centraal in dit blog.

Altijd leren, altijd observeren

De biografieën van Leonardo da Vinci’s leven zijn, evenals de opsommingen en beschrijvingen van zijn kunstwerken, talrijk. Interessanter dan een platte beschrijving van zijn verdiensten is echter de zoektocht naar antwoord op de vraag welke eigenschappen van Leonardo’s denkwijzen leidden tot zijn succes. Wat maakt het dat Leonardo da Vinci’s wereldbeeld, ook nu nog, zo tot de verbeelding spreekt?

De kern van Leonardo da Vinci’s denkwijze is de ononderbroken drang om te leren en geen seconde van je leven te verspillen. Da Vinci hield een dagboek bij waarin hij dagelijks zijn observaties, overpeinzingen en inzichten noteerde. Hij droeg altijd een notitieboek bij zich en spendeerde grote delen van zijn leven met het observeren van de wereld om hem heen.

Voor Leonardo da Vinci bestond er geen verschil tussen wetenschap en kunst. Zijn ontwerpen voor een machinegeweer of vliegmachine beschouwde hij net zo goed als kunstwerken als zijn schilderijen en beeldhouwwerken. Het waren allemaal resultanten van een nauwgezette, onbevooroordeelde waarneming van de wereld – Da Vinci bestudeerde bijvoorbeeld de vlucht van vogels en baseerde hierop zijn ontwerp voor een vliegmachine.

De unieke denkwijze van Leonardo da Vinci is uiteen te zetten aan de hand van zeven basisprincipes. Onderstaand behandelen we de principes stuk voor stuk en slaan we de brug naar hoe de ondernemer anno nu hiermee aan de slag kan.

Vraag jezelf eens af waarom bepaalde zaken zo zijn zoals ze zijn.

Curiosità

De onbedwingbare behoefte om continu vragen te stellen met als doel tot inzichten te komen en te leren. Vooral de waarom-vraag en de hoe-vraag kunnen, ook (of misschien wel zelfs) bij logisch lijkende principes, tot nieuwe inzichten leiden.

Wie in een groot bedrijf werkt of heeft gewerkt, zal herkennen dat een hoop zaken of regels ‘nu eenmaal zo zijn’. Of misschien herken je het wel in je eigen bedrijf: je voert processen uit volgens bepaalde regels omdat je dat nu eenmaal altijd hebt gedaan. Maar waarom dan? Wat als je het helemaal anders ging doen? Of iets helemaal niet meer zou doen? Door dit soort vragen te stellen kom je tot de kern van jouw waarheid en de wereld zoals jij die ziet, en ontdek je wellicht hoe je die wereld beter of mooier kunt maken. Wees nieuwsgierig, naar de wereld om je heen, maar ook naar de manier waarop jij en jouw bedrijf daarin bewegen.

Dimostrazione

De wil om te leren van je fouten en de drang om je eigen kennis en waarheden continu te willen testen. De beste ondernemers (zoals Elon Musk of Richard Branson) nemen niets zomaar voor waarheid aan, willen zelf ervaringen opdoen in plaats van ze uit tweede hand horen en zijn continu op zoek naar verbeterkansen. Je zou nog bijna liever falen zodat je je bedrijf kunt verbeteren, dan dat alles perfect verloopt en je niet weet wat je volgende actie zou moeten zijn.

Het zit in de aard van de mens om bevestigd te willen worden. We laten ons zelden door andermans argumenten overtuigen – want wanneer ben jij voor het laatst van politieke overtuiging veranderd? – en vinden het het allerprettigst om gelijk te krijgen. Liever nog gelijk dan geluk. Maar wie altijd maar gelijk meent te hebben, zal nooit verbeteren.

Volgens Da Vinci is het juist beter om vaak ongelijk te krijgen. Verbeterd te worden. Nieuwe, betere inzichten te verwerven. Fouten te maken en daarvan te leren.

Ontspannen. Neem de tijd voor zaken die belangrijk voor jou zijn.

Sensazione

Wat zoveel betekent als: je zintuigen optimaal hun werk laten doen. Leonardo da Vinci deed het door grote delen van zijn leven te besteden aan het observeren van de wereld en het noteren van zijn bevindingen. We leven momenteel in een gehaaste samenleving waar oppervlakkig contact hoogtij viert.

Neem de tijd voor zaken die jou inspireren of die voor jou belangrijk zijn. Gun jezelf een adempauze en neem nu eens écht tijd om deze nieuwe zakelijke relatie te leren kennen. Leg je telefoon en laptop eens weg. Luister en kijk naar wat er op je afdeling gebeurt en bevraag de zaken die jou opvallen. Wie alleen oppervlakkig waarneemt, kan daar alleen oppervlakkig naar handelen.

Sfumato

De drang om te stretchen. We roepen allemaal continu dat we graag ‘out of the box’ denken, ‘uit onze comfort zone’ willen treden en ‘uitdaging’ zoeken. Maar handel je daar ook naar? Hoe vaak per week neem je een beslissing die leidt tot onzekerheid in plaats van zekerheid? We leven in een wereld waar alle kennis voor het oprapen ligt en iedere onzekerheid kan worden opgelost met een korte sessie op Wikipedia. Maar wat doet dat met je eigen ontwikkeling?

Probeer eens iets volkomen nieuws uit. Draai mee op een andere afdeling. Nodig jezelf uit bij een ander bedrijf. Doe dingen waarvan je niet zeker weet wat ze je opleveren. Voor je het weet leveren ze je een hele hoop op.

Een mindmap helpt je balans te vinden.

Scienza

Volgens Da Vinci waren kunst en wetenschap zogezegd hetzelfde. We nemen vandaag de dag vaak aan dat iemand ofwel creatief, ofwel wetenschappelijk onderlegd is. Wie als Da Vinci denkt, probeert juist een balans te vinden tussen die twee polen.

Een hulpmiddel hierbij is de mindmap: het beeldend uitschrijven van denkprocessen en de samenhangen tussen concepten, ervaringen of principes. Door creatief aan de slag te gaan met wellicht de meest droge kost, dwing je jezelf tot het vinden van die balans.

Corporalitá

Ons brein is afhankelijk van ons lichaam en vice versa. Vitaliteit is het kernwoord. Wie bescheiden leeft, rust neemt, voldoende slaapt en de tijd neemt voor een goed ontbijt, kan vertrouwen op een goed functionerend brein.

Leonardo da Vinci heeft zijn hele leven aandacht besteed aan zijn lichamelijke verzorging. Hij merkte, net als iedereen, dat een slechte nachtrust een garantie was voor een improductieve dag. Toch blijven we tegenwoordig vaak hangen in slechte gewoontes. We gaan te laat naar bed en ontbijten niet of oppervlakkig. Leer jezelf aan goed voor jezelf te zorgen. Dan zorgt je brein op zijn beurt weer goed voor jou.

Connessione

De laatste stap: het herkennen van verbanden en het waarderen daarvan. Dit is waar de tekening van de vogel transformeert tot een vliegmachine. Met alle voorgaande stappen in het achterhoofd lukte het Leonardo da Vinci continu om de samenhang in de wereld om hem heen gade te slaan. Klinkt zweverig? Wellicht, maar realiseer je dat de beste wetenschappers, natuurkundigen en wiskundigen allemaal hetzelfde zeggen. Het gaat om het herkennen van verbanden waar anderen die niet herkennen.

Uiteindelijk is het vergelijkbaar met een schaakspel. Als jij erin slaagt om te doorzien hoe jouw volgende zet impact heeft op de volgende drie, vier, vijf (of acht?) zetten, heb je een streepje voor op je concurrent.

Het adapteren van Da Vinci’s denkwijze levert je geen nieuwe Mona Lisa op, maar wellicht ontwikkel je wel een beter zicht op jouw branche of jouw bedrijf. Kijk naar hoe de meester het deed en probeer ervan te leren. Hij deed zelf niet anders.