DeFi: de toekomst van de financiële sector?

Of het nu een ECB is die de rente verhoogt, een fiscus die belasting op spaartegoeden heft of een creditcardmaatschappij die transactiekosten vraagt voor een buitenlandse betaling: in steeds meer gevallen zijn we bij financiële transacties afhankelijk van tussenpersonen en autoriteiten die regels en beperkingen hanteren. Dat terwijl geld ooit is uitgevonden als ruilmiddel tussen eenvoudige burgers. Binnen het Web 3.0 is er een ontwikkeling gaande waarmee wordt teruggekeerd naar dat basisprincipe van geld en financiële dienstverlening: DeFi, ofwel Decentralized Finance. Financiële dienstverlening zonder tussenpersonen en autoriteiten. Maar hoe werkt dat, en is DeFi echt de toekomst van de financiële sector?

Wat is DeFi?

Decentralized Finance is een verzamelterm voor financiële diensten die niet via een traditionele bank of beurs, maar via smart contracts op een blockchain worden afgehandeld. In beginsel gaat het daarbij dus om financiële diensten die worden afgewikkeld in cryptocurrency, al zijn er ook DeFi-diensten die met zogenaamde stablecoins werken: cryptocurrency die de koers van traditionele valuta volgen. Zo is er bijvoorbeeld de Tether die altijd één dollar waard is en de STASIS EURS die altijd één euro waard is.

Op de DeFi-markt zijn nagenoeg alle financiële diensten beschikbaar die je ook bij traditionele banken aan treft. Leningen afsluiten, handelen in valuta of geld sparen in ruil voor rente: al dit soort diensten hebben hun evenbeeld als DeFi-product. Met één verschil: er is geen tussenpartij of autoriteit.

Voorbeelden: handelen, sparen en lenen

Dat houdt in dat als je via een Decentralized Exchange (DEX) een transactie wilt uitvoeren waarbij je bijvoorbeeld je bitcoin wilt verkopen voor tethers, er geen broker is die transactiekosten int en namens jou de transactie uitvoert. Je handelt direct met de verkopende partij: een handelaar net als jijzelf. Vraag en aanbod worden aan elkaar gekoppeld middels smart contracts, die tussenkomst van een tussenpersoon overbodig maken.

Tweede voorbeeld: een lening afsluiten. Een traditionele bank moet eerst spaargeld innen bij spaarders voordat er een lening kan worden afgegeven. De bank moet immers deels liquide blijven (tegenwoordig zo’n tien procent, wat inhoudt dat voor elke euro die op een spaarrekening wordt gestort, er negen mogen worden uitgeleend in de vorm van bijvoorbeeld hypotheken). De bank leent vervolgens dat geld uit aan klanten die een hypotheek of andere lening willen afsluiten en heft daarop rente. De rente op de lening of hypotheek is altijd hoger dan op het spaartegoed; het verschil is de winst van de bank. In de DeFi-wereld bestaat die bank niet: je leent rechtstreeks van de spaarder en betaalt geen kosten aan een tussenpersoon.

Geen kosten of vergoedingen? Jawel: gas fees

Klinkt als een schot in de roos, dat DeFi. Geen tussenpersonen, dus alles wordt goedkoper. Toch? Niet per se. Om gebruik te mogen maken van de blockchain – en dat is nodig, want via die blockchain kunnen smart contracts hun werk doen waardoor je transacties geldig zijn en je niet wordt opgelicht – moet je een kleine vergoeding betalen. Dat wordt een gas fee genoemd (waarbij gas een verwijzing is naar brandstof; de brandstof die de blockchain draaiende houdt). De gas fees stromen naar de mensen die computerrekenkracht ter beschikking stellen om de blockchain in stand te houden.

Je koopt met zo’n gas fee dus eigenlijk een plekje in het digitale grootboek van de blockchain naar keuze. Voor sommige blockchains is de gas fee behoorlijk pittig (Ethereum bijvoorbeeld), terwijl andere blockchains (zoals Cardano of Ripple) spotgoedkoop zijn om een plekje op te kopen. Voor een paar cent ben je klaar; probeer dat maar eens bij je hypotheekverstrekker.

De voordelen van ons huidige financiële systeem

Toch is het nog lang niet gezegd dat DeFi echt dé toekomst van onze financiële sector wordt. Het huidige, gecentraliseerde systeem heeft namelijk ook zo z’n voordelen. We sommen de belangrijkste drie voor je op:

1. Toezichthouders en tussenpersonen bieden een vorm van veiligheid. Een bank zal klanten bijvoorbeeld vaak vergoeden als ze geskimd zijn, of het slachtoffer zijn van helpdeskfraude. In de DeFi-wereld ben je op jezelf aangewezen. Lang niet iedereen vindt dat prettig, laat staan dat iedereen dat zomaar kan. Sommige mensen vinden immers het wisselen van bankrekening al een hels karwei.
2. In het bestaande systeem vinden alle transacties plaats in wettige betaalmiddelen: euro’s en dollars. Ondanks sterke inflatie biedt dat enige houvast aangaande de waarde van je investeringen, leningen of spaartegoeden. Daar komt nog bij dat je voor veel uiteindelijke doelen – een auto kopen, je hypotheek aflossen of je boodschappen doen – uiteindelijk toch weer in dat traditionele systeem wordt gedwongen. Met bitcoins kun je geen huur betalen. Dit zou natuurlijk in de toekomst wel ingrijpend kunnen veranderen zodra cryptocurrency meer mainstream en omarmd worden.
3. De exacte, technische werking van blockchains, cryptocurrency en DeFi is voor veel mensen zonder technische achtergrond eenvoudigweg te ingewikkeld om te doorgronden. Massaal gebruik maken van iets wat je niet echt begrijpt, is niet direct een goed idee. Daar valt tegenin te brengen dat de meeste mensen ook geen flauw idee hebben hoe aandelentransacties, bancaire overboekingen of hypotheekverstrekkingen technisch gezien precies werken. Het gaat om vertrouwen, en bij nieuwe techniek is dat al snel minder dan bij een bestaande manier van werken.

De voordelen van DeFi

Of DeFi de toekomst heeft die sommige experts het toedichten, valt dus nog te bezien. Daarvoor is adoptie van de massa nodig, en dat kost tijd. Toch zijn er voldoende voordelen die DeFi voor een groot deel van de wereldbevolking interessant maken. Ook hier sommen we de belangrijkste drie voor je op:

1. De kosten zijn lager omdat er minder tussenliggende partijen zijn die een graantje moeten meepikken. Gas fees zijn lager dan transactiekosten bij banken en dat blijven ze ook. DeFi is dus eerlijker: je betaalt voor wat je nodig hebt, niet omdat je wettelijk verplicht bent een tussenpartij te voorzien van brood op de plank.
2. 1,7 miljard mensen ter wereld hebben geen beschikking over bankrekening. Honderden miljoenen arbeidsmigranten zijn tientallen procenten van hun inkomen kwijt als ze het willen terugsturen naar hun familie in het land van herkomst. In Nederland zijn we gewend aan het hebben van een bankrekening en betalen we ons niet helemaal scheel aan de toegang tot financiële dienstverlening, maar dat is lang niet overal ter wereld het geval. DeFi is eerlijk en het enige wat je ervoor nodig hebt is een internetverbinding. Het heeft dus de potentie om honderden miljoenen mensen ter wereld normaal toegang te geven tot financiële diensten, zonder dat ze een poot worden uitgedraaid.
3. Er is geen partij die spelregels, zoals de actuele rente, beïnvloedt voor politieke of andere doeleinden. Nul procent rente op je spaarrekening: een hele generatie Nederlanders groeit momenteel op met het idee dat dat gewoon is wat het is. In de DeFi-wereld is de rente een gevolg van vraag en aanbod. Wist je dat je op digitale euro’s (de STASIS EURS) ‘gewoon’ 12 procent rente kunt vangen? DeFi is dus transparanter en kan niet door centrale partijen, die soms echt niet het belang van de doorsnee burger als prioriteit hebben, naar hun hand worden gezet.