Alles wordt slimmer in 2018. De grootste trend AI (artificiële intelligentie) is zich langzaam maar zeker aan het bewijzen. Het neemt steeds meer werk over, onderzoekt ziektes en maakt producten slim en vanzelfsprekend. Daarmee begint het silhouet van een ware utopie zich af te tekenen. Maar ook de donkere wolken van een dystopia. Grote techbedrijven beheersen ons handelen met hun dopamine-economie – dat geven ze nu ook toe – en onze jongste generatie is het meest depressief. Met de democratie van het internet kwam ook het verlies aan controle. Dus welk beeld gaat het worden? Zoals het indianenverhaal vertelt: daar waar je het meeste aandacht aan geeft. Pak een kop koffie, warme chocomel of een puik craft biertje, want het wordt een wilde rit. In de komende 30 minuten lees je de 12 online consumententrends voor 2018 en ben jij weer helemaal bij.

Bedrag *

iDEAL


Hierbij machtig ik om het bovenstaande bedrag periodiek van mijn rekeningnummer af te schrijven.

2018 het Jaar van de Wolf: tembaar en onvoorspelbaar

Voor de Chinezen is 2018 het Jaar van de Hond. Vanuit de technologie bekeken, is 2018 eerder het Jaar van de Wolf: zeker tembaar, maar ook wild en onvoorspelbaar. Bijna iedereen kan zich de luxe van een smartphone veroorloven, ook de stratenveger in India bijvoorbeeld. Gevolg? We gebruiken het overal, in het verkeer, op de wc of tijdens quality time met vrienden en familie. Het beheerst ons gedrag. Twee kanten dus. In deel twee van de online consumententrends 2018 bekijken we de positieve en negatieve gevolgen van technologie.

Het gaat goed in de wereld

De media geven ons liever het negatieve wereldbeeld, omdat wij vanuit onze biologie juist over gevaren willen weten. Maar nieuws geeft geen goed beeld van ontwikkelingen (zoals Hans Rosling hier haarfijn uitlegt). Daarom voor vijf hoofdonderwerpen een aantal feel-good-feitjes:

• Ziektes: Zika is bijna verdwenen, er is een nieuw goedkoop en effectief vaccin tegen cholera, daling van 25% in kankersterfte, trachoma is al verdwenen in Oman, Marokko en Mexico en lepra is nu gemakkelijk te behandelen.
• Milieu: Chili doet de grootste landdonatie ooit voor nationale parken in Patagonia, China investeert meer dan $ 100 miljard aan bestrijding van watervervuiling en heeft 80.000 fabrieken aangepakt vanwege vervuiling, elf Afrikaanse landen bouwen een muur van bomen om woestijnvorming tegen te gaan.
• Levenstandaard: in de laatste zestien jaar hebben 1,6 miljard mensen toegang tot elektriciteit gekregen, 275 miljoen Indiërs kregen toegang tot sanitaire voorzieningen en 98 miljoen minder kinderen doen kinderarbeid.
• Energie: Zweden gaat voor 0% emissie per 2045, China doet een ‘war on coal’ en 20 landen stoppen met kolen voor 2030, de UK had de laagste emissie sinds 1894, de kosten voor zon- en windenergie daalden met meer dan 25% in 2017 en een op de 50 banen in de USA is voor zonne-energie.
• Mens en maatschappij: zelfmoord onder LGBT-tieners in de USA gedaald met 14% dankzij het homohuwelijk, vrouwen mogen reizen, studeren én autorijden in Saudi-Arabië en het percentage vrouwen in het parlement is wereldwijd van 12% in 1997 gestegen naar 23%.
• Geweld: het aantal doden door terrorisme is sinds 2014 met 22% gedaald, het aantal moorden in Australië is gedaald naar een per 100.000 (laagste ooit) en geweldsdelicten en vermogenscriminaliteit in de USA zijn sinds 1990 met 50% gedaald.

Dit mooie lijstje komt uit dit overzicht van 99 goede dingen uit 2017. Nog een mooie aanvuller: al jaren lees ik berichten over hét nieuwe middel tegen kanker, doodsoorzaak nummer één onder mannen al tien jaar en sinds 2017, ook onder vrouwen. Deze nieuwe onderzoeksresultaten van Stanford University zijn echt veelbelovend gezien het middel voor vele soorten kanker werkt en betaalbaar is. Helemaal grote verwachtingen geeft de inzet van nanotechnologie tegen kanker, omdat je hiermee voorkomt dat de kankercellen zich leren ‘verdedigen’. Als je hier nu stopt met lezen, geef ik je géén ongelijk. Maar zoals Morpheus al zei in The Matrix: “You take the red pill, you stay in Wonderland, and I show you how deep the rabbit hole goes.”

Altijd nieuwe uitdagingen

Afbeelding door David Blackwell: “The David Party” (bijgesneden)
Terwijl we onze wereld naar onze hand weten te zetten op steeds meer niveaus, brengt dat helaas iedere keer weer nieuwe problemen met zich mee. Een kort rijtje zorgelijke ontwikkelingen:

• Lege oceanen bij 2048: onderzoek uit 2006 toonde aan dat in 2006 de vis er sneller uitging dan het erbij kwam. Later onderzoek toonde gelukkig toch enig herstel aan. Maar zoals je op oude vissersfoto’s kunt zien: het is er nu niet beter op geworden qua grootte, hoeveelheid en diversiteit. De Ellen McArthur Foundation stelt zelfs: “Als we zo doorgaan bevatten onze oceanen in 2050 meer plastic dan vis.”
• Insecten verdwijnen in Duitsland: recent zeer gedegen onderzoek toont aan dat driekwart van de vliegende insecten in Duitsland is verdwenen, vergeleken met 30 jaar terug. Reden: landbouw. Bijen sterven nog steeds uit.
• Klimaatverandering door menselijk handelen: stijgende zeespiegel, verlies aan land, extreem weer, water- en voedseltekorten en afname van biodiversiteit. We leven nu in het tijdperk Antropoceen.
• Vergrijzing: in vele landen zorgt de vergrijzing in combinatie met langere levensduur voor een enorme druk op de gezondheidszorg, de werkvloer én de financiële draagkracht.
• Opiatencrisis: in Amerika is momenteel een ware epidemie gaande aan opiatenverslaving: heroïne én pijnstillers zoals oxycodon, vicodin en fentanyl. Die laatste zeggen jou ook niets? Michael Jackson, Heath Ledger, Prince en recent Tom Petty stierven door een overdosis aan deze legale drugs. Sterfte aan opiaten is hoger dan ooit (33.000 Amerikanen in 2015, 64.000 in 2017). Dat geeft een enorme druk op de Amerikaanse economie en gezondheidszorg. (Zelfs Trump zei er iets over tijdens de SOTU).
• Inkomensongelijkheid: sinds Occupy in 2011 is er weinig De CEO verdient nu 271 keer meer dan de standaard werknemer. Oxfam Novib meldde recent dat van de 9 biljoen dollar die de wereld rijker is geworden in 2018, 82% naar de rijkste 1 procent ging (maar werden daar recent op teruggefloten… en in februari kregen ze een eigen crisis) Toch werkte #BoycotING overigens.
• Nucleaire oorlog. Volgens een voormalige minister van Defensie, is een ‘nucleaire holocaust’ dichterbij dan ooit. Deze eerste 2018-WTF-tweet zegt alles (en net binnengekomen: The Doomsday Clock is nu gezet op twee minuten voor middennacht met dank aan o.a. jawel, Trump):

Bron: Twitter

Deze problemen zijn veroorzaakt door mensen, en kunnen worden opgelost door mensen. Hoe? Met, jawel, meer technologie. Zoals het bijenprobleem: Japan werkt nu aan kunstmatige bestuiving met robotbijen. (Nooit gedacht dat ik ooit dat woord werkgerelateerd zou neerpennen).

Onze keuze voor technologie

Ieder keer als we vooruitgang maken, creëren we ook nieuwe problemen. Er sterven nu meer mensen aan teveel eten dan van de honger. Meer mensen sterven aan zelfmoord dan aan geweld. En toch kiezen we voor vooruitgang. Zoals Kevin Kelly in zijn boek “What Technology Wants” uitlegt: “…We kiezen bewust voor technologie, met zijn grote defecten en duidelijke nadelen, omdat we onbewust de deugden berekenen. …. We doen een risico-opbrengst analyse.”

In de volgende 12 trends gebruik ik de volgende opbouw: techniek, aanbod en gedrag:

• Techniek omvat alle nieuwe ontwikkelingen waarvan de toepassing nog niet altijd geheel duidelijk is, zoals 3D-printing bijvoorbeeld jarenlang een oplossing was zonder probleem.
• Aanbod is het commerciële aanbod dat je als consument kan afnemen, zoals de nieuwe iPhone X (meest dure en breekbare smartphone ooit).
• Gedrag is het uiteindelijke effect op wat we doen en wie we zijn, zoals het minder hoeven onthouden van feiten en kunnen hoofdrekenen, vanwege de smartphone. Maar ook dat we de mensen die we gekozen hebben om mee samen te leven, negeren middenin een gesprek omdat het Pavlov-belletje afgaat. Ping.

Techniek

1. AI

Bron foto: International Telecommunication Union

Waar de online consumententrends eigenlijk gaan over consumententrends, (die steeds meer online gaan), zal AI al snel dat stokje gaan overnemen en lees je straks de AI consumententrends. Iets verder, en deze tekst wordt zelfs geschreven door een AI. Want alles wordt straks: product of dienst + AI. Van landbouw en distributie, tot taxivervoer en advocatuur, tot zorg, marketing en gebouwenbeheer. AI maakt het slimmer, beter en goedkoper.

Waarom is AI zo onvermijdelijk? Drie redenen: rekenkracht is spotgoedkoop geworden, er is meer data om mee te rekenen (Big Data) en er zijn betere algoritmes. Zelf ondervinden hoe slim AI al is? Hier wordt je uitgedaagd om een tekeningetje te maken die de AI herkent binnen een paar seconden.

Beter dan mensen
Het grootste AI-nieuws van 2017 was Google’s AI genaamd AlphaZero, de opvolger van AlphaGo Zero. Het kreeg de regels van schaken – niet de strategieën erachter – en versloeg binnen vier uur de wereldkampioen schaakcomputer Stockfish. Wereldkampioen. Dat betekent dat deze AI alle menselijke kennis over schaken wist te absorberen en te overtreffen. Binnen vier uur. Google noemt dit terecht een “superhuman performance”.

Wat AlphaZero zo uniek maakt, is dat het zonder onze menselijke vooroordelen (“biases”) en vooronderstellingen zo snel, zo ver is gekomen. AlphaZero kreeg Shogi (Japans schaken) en Go binnen respectievelijk twee en acht uur onder de knie. Nu is er ook de nodige kritiek op AlphaZero’s overwinning op Stockfish (geen gelijke hardware bijvoorbeeld), maar ik zie het vooral als de hoogst behaalde prestatie voor nu. Die enorme rekenkracht komt vanzelf in je laptop, tv, mobiel, auto en huis. Met zelflerende apps die één specifieke taak optimaal uitvoeren. Beter dan mensen. Zoals:

• Op een noodnummer de symptomen van een hartaanval herkennen;
• Kanker diagnosticeren door IBM’s Watson;
• Het zelfstandig sturen van containerschepen (de Haven van Rotterdam trekt al tientallen miljoenen euro’s uit), vrachtwagens en vliegtuigen;
• Het herkennen van afbeeldingen (met name katten!);
• Het lezen en begrijpen van teksten (opgezet door Chinese e-commerce gigant Alibaba);
• Het analyseren van financiële deals (Amerikaanse bank JPMorgan Chase & Co maakt zo 360,000 werkuren van advocaten vrij);
• Het verwijderen van ongewenste, controversiële of extremistische content op YouTube;
• Het maken van muziek (ok, misschien nog niet per se beter en wellicht vindt niet iedereen black metal goede muziek, maar in Japan staan ze er allang voor open, zo getuigt dit concert van een hologram).

Het business traject van AI
Ieder jaar zul je weer meer horen over AI. Toch zal het nog twee tot vijf jaar duren voordat AI echt wat gaat opleveren voor bedrijven, volgens Gartner ’s hype cycle. In 2020 zal 20% van de bedrijven medewerkers in dienst hebben om neurale netwerken te beheren (mocht je zoon of dochter nog op zoek zijn naar een studierichting?). Volgens Forrester is de fout die sommige bedrijven in 2017 maakten, dat ze te snel een ROI op AI verwachtten. Forrester: “75% van de eerste AI projecten zal weinig indruk maken door operationele tekortkomingen”. Laat het uitrekenen van je ROI dus voorlopig niet aan je AI algoritme over.

Deze twee partijen zijn nu echt serieus bezig met AI:

• Chinese zoekmachine Baidu wil de AI-revolutie leiden (van autonome auto’s met Apollo, medicijnen en entertainment).
• CRM en marketingsoftware Salesforce wil AI voor iedereen beschikbaar maken. Met als hoofdfocus nu de vraag: waar ga ik nu aan werken?

AI in onze samenleving
De manier waarop we naar AI kijken, zal doorlopend evolueren. De film HER bijvoorbeeld, liet op realistische wijze zien hoe iemand verliefd werd op een besturingssysteem. Bladerunner 2049 deed hetzelfde vorig jaar. In beide ging het om ‘software’. Maar AI heeft ook hardware natuurlijk, in de vorm van een robot. In Saudi-Arabië, waar vrouwen langzaamaan meer rechten krijgen, kreeg de social humanoïde robot Sophia de status van burger. In het streng Islamitisch land kan Sophia als robot zonder hoofddoek en zonder mannelijke begeleider rondlopen. En wat betekent het als een robot burgerrechten krijgt? Sophia wil nu namelijk een baby en vindt dat familie heel belangrijk is. Wanneer zal bijvoorbeeld een huwelijk met een robot of AI rechtsgeldig worden? Vanuit Brussel wordt er al flink nagedacht over wetgeving door het Economisch en Sociaal Comité (EESC) want: “…AI kan zowel een positieve als een negatieve impact op de maatschappij kan hebben….” Stephen Fry bekijkt deze vraagstelling vanuit de Griekse mythologie: “Do we give it fire?”

2. Zelfrijdende auto’s (die ook kunnen vliegen!)

Bron illustratie: George Hull (copyright Alcon Entertainment)

Na het noemen van zelfrijdende vrachtwagens en vliegtuigen, klinkt een zelfrijdende auto minder futuristisch. Het grote verschil is dat zelfrijdende auto’s al verder in de adoptiecurve zitten. Een aantal trends vallen hierin samen: we gaan van hebben naar gebruiken, auto’s worden elektrisch en AI. Dat betekent dat zelfrijdende auto’s heel snel onze kant op komen. Hoe snel?

Het nabije toekomstbeeld is er eentje waar je je auto doorlopend verhuurt als je die niet gebruikt. Veel mensen zullen hun auto alleen huren voor gebruik, niet meer hebben. Net als bij Uber, boek je je auto voor een specifieke rit (via je app, je Alexa of automatisch vanuit je agenda). Die weet waar je bent en rijdt naar jouw locatie toe, pikt je op en rijdt jou naar je bestemming volgens de beste route. Snel, goedkoop en gemakkelijk. Overal waar er een betere oplossing beschikbaar komt, zal de consument hier massaal voor kiezen. Dat is de basis van disruptie. Zo snel gaat het:

• Tesla verkocht 100.000 elektrische auto’s in 2017. Het besturingssysteem Autopiloot wordt nu aangeboden als volledig zelfrijdend; maar in de praktijk is het veiliger om te stellen dat nu nog alleen fase 2 van autonomie is bereikt;
• De autonome auto’s van Waymo (Google) maakten in 2017 de meeste kilometers zonder een vereiste ingreep door de chauffeur. (volgens de California Department of Motor Vehicles);
• In Denemarken start een Zweedse vervoerder een driejarige pilot voor openbaar vervoer met autonome voertuigen;
• In voorloper Noorwegen wordt voor 2018 verwacht dat het aandeel elektrische / hybride auto’s stijgt naar 40%;
• In de Japanse stad Yokohama lanceert Nissan een proef met robottaxi’s komende maart; GM volgt in 2019;
• In Amersfoort brengt de online supermarkt Picnic sinds 2015 via eigen ontwikkelde elektrische voertuigen de boodschappen rond;
• McKinsey verwacht dat 80% van de bezorging van pakketten binnen tien jaar door autonome voertuigen wordt gedaan.

Volgens de Zwitserse bank UBS liggen de kosten van een volledig gerobotiseerde auto straks 80% lager dan een huidige taxi. Het aantal auto’s per 1000 mensen zal dalen van 250 naar 50. Volgens RethinkX zullen de aanschafkosten en verzekeringskosten bij gedeelde autonome auto’s met 90% omlaag gaan. Nu al biedt Direct Line, de grootste autoverzekeraar in Groot-Brittannië, 5% korting aan klanten die Autopilot aanzetten in hun Tesla auto. De onderhoudskosten dalen straks met 80% en de brandstofkosten met 70%. Dat zal de auto-industrie vanaf 2024 een flinke klap geven. (Maar ik voorspel: dan is die al weer zo ver ontwikkeld, dat de overstap naar de ruimtevaart vanzelfsprekend wordt).

Vliegende auto’s
Dat zelfrijdende auto’s straks ook kunnen vliegen zoals in Blade Runner 2049, is de volgende stap. De verwachting is dat vliegende auto’s vooral tussen de steden en lange afstanden worden ingezet, volgens sommigen enthousiastelingen in 2016 al binnen vijf jaar. Hoe ver zijn we nu dan?

• De eerste zelfstandig vliegende taxi deed een eerste testrun in Dubai. Het land heeft als doelstelling om 25% autonome voertuigen te gebruiken in 2030;
• Airbus deed in februari 2018 een eerste succesvolle test met een elektrisch voertuig dat verticaal opstijgt en landt;
• Uber lanceert vliegende auto’s in 2020. Dat verdient een video:

Overigens zei Elon Musk nog in 2017 dat vliegende auto’s niet de toekomst zullen zijn van transport (dat is zijn eigen Hyperloop namelijk).

3. Samensmelting met technologie

In 1997 was er een epische strijd gaande die onze wereld op zijn kop zou zetten: man tegen machine. Kasparov vs. Deep Blue. Kasparov verloor. Achteraf realiseerde Kasparov zich dat Deep Blue toegang had tot alle zetten die hij ooit in zijn leven had gedaan. Als hij dat ook zou hebben gehad, dan had hij beter gepresteerd. Die gedachte was de start voor ‘advanced chess’, waarbij mens en machine samenwerken. Het wordt daarom ook wel ‘centaur chess’ genoemd.

Met Neuralink voorziet Elon Musk een verdere samensmelting. Dit bedrijf wil devices maken waarmee hersenen direct gelinkt kunnen worden aan een computer. Doelen: AI bij kunnen houden, geheugen verbeteren en de interface met computers directer maken. De eerste investering van $ 100 miljoen is al gedaan, en de eerste concurrent genaamd Kernel is ook al opgestaan.

De agenda is gezet, maar…
Belangrijk om te onthouden bij deze ontwikkeling: Elon Musk gebruikt ook hier het Silicon Valley regelboek. Hij praat over een technologie die er nog niet is en zet zo de agenda. Chirurgen zijn (terecht) uitermate terughoudend voor onnodige hersenoperaties. Daarom wordt er nu gekeken naar toepassingen voor epilepsie en Parkinson. Zo deden twintig epilepsiepatiënten recent mee aan een experiment (ze zouden toch al een hersenimplantaat krijgen), waarmee hun geheugen werd verbeterd. Voor commercieel, niet noodzakelijk gebruik is de verwachting dat het eerder een los apparaat wordt waarmee hersengolven kunnen worden gelezen. Zover de hardware. Hoe zit het met de software?

Samenwerken met AI
AI is vooral in de technologische domeinen beter dan mensen. Het wordt pas echt interessant als je kijkt hoe AI productief kan samenwerken met mensen:

• Samen een tekst schrijven (Ronald Giphart + schrijfrobot Asibot, overigens niet de eerste keer dat dit gebeurt);
• Landbouw verbeteren (Zwitserse startup Gamaya gebruikt AI);
• Het verlagen van energiekosten (Google gebruikt DeepMind voor datacenters);
• Het beter begrijpen van klimaatmodellen zodat er sneller betere beslissingen genomen kunnen worden
• Het manipuleren van beeld. Dat moet je natuurlijk zien:

Sinds het uitkomen van Terminator of Westworld (de originele film uit 1973 met de Black Ranger waarop Schwarzenegger zijn motoriek baseerde) zijn we ons bewust van het risico van zelfdenkende apparaten. Hoe ver zijn we eigenlijk met dit doemsdag-scenario?

Algoritmes bepalen je leven
De Israëlische historicus Yuval Noah Harari verkent in zijn boeken de gevolgen van AI en Big Data. Hij kijkt terug naar cruciale mijlpalen, en benoemt de cognitieve revolutie van taal, schrift en wetenschappelijk onderzoek. En hij blikt vooruit:

Harari doelt hiermee op dataism: het continu verzamelen en verwerken van (biometrische) data. Dankzij goedkopere rekenkracht, een groei in data én slimme algoritmes (AI), kun je allerlei interessante informatie naar boven halen. Harari ziet hierin vooral een verandering in autoriteit: “Voor duizenden jaren dachten mensen dat autoriteit kwam van de goden. … Dat schoof naar mensen. En dat verschuift nu naar Big Data.”

Voorbeeld: Wat is de hoofdstad van Peru? Als je het niet weet, kun je dat aan je leraar Aardrijkskunde of iemand uit Zuid-Amerika vragen. Of direct googelen. Even verder in de toekomst voorziet Harari een toekomst waarin elke keuze die je maakt in je leven, uit vrij wil, gestuurd kan worden door data. Je partner. Je studie. Werk. Vrienden. Want als je het overlaat aan mensen, maken die fouten. Kijk maar naar je eigen CV of liefdesleven. Klinkt nogal vergezocht? Google geeft jou antwoorden over geografie (en andere zaken). Facebook stelt nieuwe vrienden aan je voor (op een creepy manier trouwens). LinkedIn bepaalt welk werkgerelateerde nieuws jij wel of niet ziet. Alle drie zijn het algoritmes die alleen maar slimmer worden en steeds meer data over jouw leven verzamelen. Data is de nieuwe olie.

4. Platforms

Amazon komt naar Nederland. Deze ontwikkeling gaat echt een enorme impact hebben op consumenten, retailers, webshops, groothandels, fabrikanten en iedereen die maar iets probeert te verkopen aan consumenten, online én offline. Voor je beeldvorming: van elke dollar online uitgegeven in Amerika, gaat nu 44 cent naar Amazon. Een derde van de Engelse online shoppers gebruikt Amazon Prime. Amazon is een succesvol platform dat alle partijen samenbrengt én consumenten online brengt. Het ‘Amazon Effect’ bedreigt dan ook retailers en webshops (en sinds de overname van Amerikaanse supermarktketen Whole Foods Market in augustus 2017, ook de supermarkten).

Business model van de toekomst

Platformen verzamelen Big Data, analyseren dat en zorgen voor een optimale beleving. De lijn van ‘Klanten die dit product bestelden, keken ook naar…’ wordt gewoon doorgezet als steeds verdere personalisatie. Wederom dankzij meer rekenkracht, algoritmes en Big Data. Platformen brengen ook het businessmodel van de toekomst. Sinds december biedt Amazon Alexa aan in Nederland: je praat tegen een apparaat om producten en diensten te bestellen. Dat heet een e-commerce ecosysteem: door de schaalgrootte kan Amazon een eigen verkoopkanaal creëren waar niemand tussen kan komen zonder te betalen. Retailprof Cor Molenaar deed recent alvast een wake-up call voor de komst van platformen en voice command. (Facebook doet vanaf juni mee.)

De nieuwste versies hebben ook een scherm, maar zijn ‘voice first’. De besturing is optimaal met stem. Voor velen zal deze gadget de eerste stap zijn naar home automation (domotica). Ik voorzie (hoop) dat het vocaal moeten aansturen van je mediaconsumptie zal zorgen voor een bewustere consumptie.

Problemen met platformen
Al die disruptie brengt ook de nodige problemen:

• Airbnb verhuurt 000 appartementen in Amsterdam die de regels verbreken (gebaseerd op online recensies). Reden voor een tegenoffensief van Airbnb;
• Deze journalist wist met neprecensies zijn schuur als hoogstbeoordeelde restaurant in London op TripAdvisor te zetten (en serveerde vervolgens magnetron maaltijden);
• Uber verbannen in London, stopgezet in Finland, teruggetrokken in Denemarken en geblokkeerd in Italië (en nog wat problemen met illegale software);
• Thuisbezorgd vraagt in 2018 13% per bestelling van restauranthouders;
• Wees voorzichtig met kerst: Albert Heijn had logistieke problemen (ook als je drie weken van te voren bestelde) en klanten kochten bedorven kalkoen bij TESCO;
• Spotify wordt nu aangeklaagd voor 1,6 miljard dollar om muziekrechten;
• En oh ja, Uber en concurrent Lyft zorgen voor meer files, niet voor minder.

Maar dat zijn uiteindelijk toch alleen kinderziektes: consumenten merken vooral meer gemak en beschikbaarheid van meer producten en diensten tegen lagere kosten. Overal waar de kosten te hoog zijn en de beleving matig, zullen partijen komen die alles beter doen. Zoals bij scheermesjes. De verwachting is dat autonome voertuigen (de bekende auto, vrachtwagen, vliegtuig maar ook drones, zie deze Amazon Prime Air demo) de kosten van bezorging enorm zullen verlagen. Volgens McKinsey zelfs met 80% in 10 jaar. Direct verkopen aan consumenten (D2C) wordt dan stukken interessanter voor fabrikanten. En wat hebben ze nodig om dat optimaal en succesvol te kunnen doen? Big Data.

5. XAAS

Toegegeven, deze trend is al jaren geleden geduid. Het zal ook nog wel de nodige jaren doorgroeien. XAAS staat voor Anything as a Service. De X kun je vrij invullen. Neem een willekeurig probleem of product, en dat wordt dan vervolgens een dienst die je af kan nemen. Want wil je nu een boormachine hebben, of heb je alleen af en toe wat gaten nodig? Hebben wordt gebruiken, en dat gebeurt dan typisch via een online platform (cloud). Bekend vanuit de IT, maar de voorbeelden reiken steeds verder:

• IT. De IT’ers onder u (hoi Bart en Daniël!) zullen bekend zijn met cloudtermen zoals SaaS (software), PaaS (platform) en IaaS (infrastructuur). Nu is er ook CaaS (communicatie, voor VoIP en hosted telefonie), MaaS (monitoringdiensten), PAAS (Printing as a Service, waarbij je alleen voor de werkelijke prints betaalt), en DaaS (device, voor apparatuur).
• Gebouwenbeheer: de Nederlandse startup Saund biedt het duurzaam beheren van gebouwen als dienst aan: Sustainability as a Service.
• Licht: Philips biedt Light as a Service voor retailers, waarbij je alleen betaalt voor het licht en niet de lampen.
• Media: Spotify, Netflix en Disney zijn bekende voorbeelden, net als Blendle Premium voor artikelen. Maar er is nu ook Amazon’s Kindle Unlimited-dienst, voor onbeperkt e-books lezen, en Scribd (boeken en adioboeken).
• Consumenten: MUD Jeans waarbij je je broek huurt (met als achtergrond circulaire economie), Peerby platform waarbij je spullen zoals een boormachine deelt met je buren, baby monitors as a service (het gesnurk van je grut wordt gevolgd én geanalyseerd) en autodiensten as a service: ANWB biedt hiermee inzicht in je rijgedrag, brandstofbesparing en tijdige signalen voor een keuring of reparatie.

Klinkt natuurlijk hip allemaal, vergeet alleen niet dat veel diensten al lange tijd bestaan. Voor het afdekken van risico’s en het lenen van boeken (en cd’s), kunst en speelgoed bijvoorbeeld. Het vernieuwende is niet het abonnementsmodel, maar het gebruik van de cloud en de trend van hebben naar gebruiken. Door de doorlopende digitalisering van producten, zal XaaS een verdere vlucht nemen. Over cloud gesproken: het grootste cloudbedrijf ter wereld – groter dan de drie volgende partijen die daarop volgen, dat zijn Microsoft, IBM en Google – is *trommelgeroffel* Amazon.

De toekomt van XaaS
Volgens Arkessa zal XaaS de smarthome industrie een flinke boost kunnen geven. Opmerkelijk is dat Amazon’s Alexa relatief goedkoop wordt verkocht in Nederland. Doet jou dat ook denken aan goedkope printers en dure printinkt? Kevin Kelly voorziet een toekomst waarin o.a. voedsel, vakantie, onderdak, kleren, school, opvang, fitness en gezondheid als een dienst wordt aangeboden. Wat gaat dat uiteindelijk betekenen? Verdere specialisatie. In het Stenen Tijdperk moest je gewoon heel veel weten en kunnen om te overleven: plantenkennis, dierenkennis, overlevingsvaardigheden, vechten, vallen zetten, jagen, bouwen, wapens maken, medicijnen… Nu gaat het steeds meer om maar één vaardigheid: consument zijn. Bijna alles kun je kopen, laten doen of afnemen als dienst. Je vertrouwt op technologie en minder op vaardigheden. Zoals mijn vader je kan vertellen:

We vertrouwen op het (online) netwerk om ons heen. Iedereen speelt een steeds specifiekere rol. Net als in een mierenkolonie, kunnen we niet meer buiten de kolonie leven. Mensen die daar juist voor kiezen gaan off the grid, in tiny houses om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te leven. Maar kernzaken zoals brandweer, ziekenhuis en politie willen ze natuurlijk wel behouden. En internet natuurlijk, net als hun mobiel. En zo gek is dat niet.

Aanbod

6. Gadgets 2018

Kuri house robot by Mayfield Robotics

Geen trends van 2018 zonder gadgets. Nu moet ik bekennen dat mijn eigen nieuwste gadget een BBQ Smoker is met als enige high tech feature de temperatuurmeter. Maar een aantal van deze zes gadgets voor 2018 zou ik dolgraag uitproberen:

• Mixed reality. Magic Leap toont (eindelijk!) de Magic Leap One headset die in 2018 beschikbaar komt (voor het bedrag van een premium smartphone). Magic Leap is de mysterieuze VR startup die sinds 2011 al 1,4 miljard dollar (dat is geen typefout) aan investeringen binnen heeft gehaald (van Google, Alibaba). Waarom dan? Nou:

• Van A naar B met een ollie. Voor minder dan $ 500 heb je nu al een elektrisch skateboard (nu 50+ projecten op Kickstarter). Net zoals een elektrische fiets, maar dan op een plank. Benieuwd wat er al in Nederland verkrijgbaar is? Bekijk hier de beste elektrische skateboards met reviews en filmpjes.

• Altijd weten wie er langs komt. Met de WiFi Doorbell komt de Smart Home rap dichterbij. Camera, automatische notificatie op je smartphone en betaalde beveiligingsdiensten (Interessant? Amazon denkt van wel en koopt slimme deurbel Ring voor 1 miljard dollar).

• Voor de gave huid. Gepresenteerd op CES 2018 (Consumer Elektronics Show, dé technologiebeurs voor gadgetfreaks), is deze SkinScanner, een $ 50 opzetstuk voor je iPhone waarmee je je huid kunt analyseren en huidtips krijgt.

• Speelgoed voor volwassenen. Uit Japan. Voor anime fans en cosplayers. Een stemgecontroleerd, smart zwaard.

• Huisrobot. Kuri combineert Amazon’s Alexa met wielen en camera. Ze kan muziek spelen, filmen en zelfstandig taken oppakken. Lievvv.

Heb je een nieuwe iPhone, Apple Watch, Google Home, Chromebook, Nest Thermostaat, tv, Android smartphone of Amazon Echo? Benieuwd hoe je die moet instellen? Wired maakte deze praktische gadget gids voor de nieuwe apparaten van 2018. En ben je nu serieus op zoek naar een smartwatch in Nederland? Check hier de smartwatch collectie van Majstra.

7. Huishouden van de toekomst

Afbeelding: Mars Society Education Forum

Met die laatste huisrobot komt het huis van de toekomst, zoals ooit gepresenteerd door Chriet Titulaer, wel aardig dichtbij. Toch zal het nog wel even duren voordat we op Mars kunnen wonen, om Elon Musk’s toekomstbeeld nog even op afstand te houden. (De succesvolle lancering van de Falcon Heavy door SpaceX is slechts een van vele mijlstenen die gehaald moeten worden). Onder het kopje huishouden een aantal ontwikkelingen die dit jaar ons huishouden op aarde binnen kunnen komen: kopen, energie, werk, financieel en gezondheid.

Kopen
In deel 1 van de online consumententrends 2018 kun je alles lezen over de e-commerce cijfers van nu. Wat komt er in de toekomst? Visuele herkenning. We zijn gewend als consument om dingen (producten) en onszelf te identificeren met (RFID) chips, barcodes, bankpassen en ons paspoort. Wat als dat allemaal vanzelf ging? Amazon laat met Amazon Go zien hoe het winkelen dan gaat:

Visuele herkenning maakt alles sneller en voorkomt wachtrijen. Dat klinkt ons als muziek in de oren, want moeten wachten en ons vervelen is iets waar we tegenwoordig maar slecht tegen bestand zijn. Niet alleen een uitkomst voor de overbelaste Marechaussee op Schiphol, maar ook voor grote retailbedrijven met zakken diep genoeg om dit soort sprongen te bekostigen.

Energie
Begin 2017 werd Ruud Koornstra geïnstalleerd als de eerste Energiecommissaris van Nederland. Zijn taak: de energietransitie in Nederland op gang brengen. Van gas en olie naar 100% duurzame energie in 2030. VPRO’s Tegenlicht van 10 december volgde Koornstra in de veelbekeken aflevering Op energiemissie. Hij gaat o.a. bij Inrada langs, waar ze groen gas uit zeewier winnen: 100 vierkante km2 levert 1 miljoen kuub gas op. Zijn enthousiasme geeft je het gevoel: dit kunnen we.

• In 2020, dat is al over twee jaar, zal duurzame energie consistent goedkoper zijn dan fossiele brandstoffen.
• Bijna een half miljoen huishoudens heeft zonnepanelen op het dak. Volgens Urgenda’s directeur Minnesma: “De middenmoot van de samenleving is inmiddels met zonnepanelen begonnen.”
• Het regeerakkoord van kabinet Rutte III heeft als doel: 30.000 tot 50.000 bestaande woningen per jaar van het gas af.

Aan de andere kant: we betalen in Nederland op onze energierekening wel weer belasting over belasting over belasting. Dat zou zuinig verbruik moeten stimuleren stelt de overheid en maakt budget vrij voor investeren. Maar de subsidies gaan vooral naar bedrijven. Met isoleren, dubbelglas, ketel met hoger rendement en zuiniger verbruik, kun je alsnog een hogere rekening verwachten. En dat erodeert het draagvlak voor groene energie.

Werk

Ondanks alle oproepen voor een basisinkomen, zijn we daar nog lang niet (ook al zou het in Nederland een prima alternatief kunnen bieden voor het rondpompen van geld wat momenteel gebeurt). AI neemt weliswaar steeds meer banen over, maar er komen ook weer nieuwe banen bij. Deze banen bestonden vijf jaar geleden nog niet: community manager, social media manager, content manager, virtual reality consultant, big data analyst, UX designer, cloud services specialist, machine learning engineer. Je moet natuurlijk wel blijven bijleren als je aan het werk wil blijven (maar slechts 18% van de Nederlanders heeft zelf een cursus gedaan om (nieuwe) vaardigheden te leren). Werk valt niet onder huishouden maar heeft er wel steeds meer invloed op:

• Het nieuwe werken. Terwijl thuiswerken terugloopt, krijgen werknemers wel meer hardware en software (de digitale werkplek in de cloud) om op afstand te kunnen werken. Met name om reistijd nuttig in te vullen, efficiënter samen te werken met collega’s op andere vestigingen en natuurlijk: thuis extra te kunnen werken. Deze online consumententrends zijn bijvoorbeeld op meerdere locaties geschreven. Voel je niks van als lezer, toch?
• Zelfstandigen. Ondanks Wiebes’ geklungel rondom de wetgeving rondom zzp’ers, zijn er ruim 1 miljoen zelfstandigen zonder personeel. Tel je de mensen mee die als zzp’er bijverdienen, dan ligt dat aantal nog veel hoger volgens het CBS. Zzp’ers werken thuis vooral in de dienstverlening, zoals de financiële dienstverlening, informatie en communicatie, marketing en coaching.
• Gig economy. De eerdergenoemde platforms transformeren de manier van werken. Dat levert in Nederland al de zzp-discussie op (werkgevers maken van werknemers ‘ondernemers’ die minder belasting betalen en wentelen zo werkgeverskosten af op de maatschappij. Zie deze aflevering Schijnzelfstandigheid van Rambam). Overzees heet dit ‘The Gig Economy’: freelancers hoppen van opdracht naar opdracht, veelal aangeleverd via platforms zoals Uber en Lyft, Fiverr. Je bouwt geen rechten of pensioen op, en je moet altijd zorgen voor goede beoordelingen (lees meer over review marketing). Het haakt ook in op de trend van slashies, mensen die hun CV of Twitter bio als volgt vullen: fotograaf / foodie / backpacker / tomatenplukker / taxichauffeur. Zonder pensioenopbouw. Maar je kunt zo ook je passie volgen en bijvoorbeeld fulltime Dungeon & Dragons Master worden.

Financieel

Sinds de bankencrisis is het vertrouwen in de banken gedaald, net als de rente. Nieuwe wetgeving genaamd PSD2 (Payment Services Directive 2) breken bovendien de financiële markten open: dan moeten alle EU-lidstaten toegang bieden aan online diensten tot de bankrekening van de Europese burger. De deadline was 13 januari 2018. Wat betekent dit precies? Nieuwe dienstverleners, online startups, kunnen nieuwe diensten gaan aanbieden met jouw eigen rekeninggegevens. Zoals je saldo checken voordat je een aankoop doet en bankafschriften downloaden. Zo’n nieuwe partij moet zich wel registreren bij de Europese toezichthouder én natuurlijk toestemming van de burger zelf krijgen. Verwacht dus handige nieuwe diensten, óók van de banken zelf:

• Revolut is een app met financiële diensten (soortgelijke dienst is Monese). Je kunt zonder overschrijfkosten geld overmaken in Europa. Banken rekenen hiervoor niet alleen een ‘service fee’, maar verdienen ook geld met de valutatransacties. Daarnaast is het een prepaid creditcard met reisverzekering voor medische kosten. Zie hier de Revolut review van de consumentenbond.
• Binnen Nederland is er Tikkie, van de ABN AMRO. Tikkie is een betaalapp voor betalingsverzoekjes naar vrienden. Werkt via WhatsApp, Messenger, sms, Telegram en QR-code. Lees de Tikkie review van de consumentenbond. (En de waarschuwingen voor phishing!)
• De Autoriteit Consument & Markt waarschuwde op 19 december overigens nog dat banken aan FinTechs (financiële, technologische startups) de ruimte voor innovatie moesten geven.

Gezondheid

De levensverwachting van Nederlandse mannen is nu 80,5 en behoort tot de hoogste in de Europese Unie. Nederlandse vrouwen worden gemiddeld 83,5 jaar. De komende jaar stijgt de levensverwachting nog steeds, maar minder snel dan voorheen. Volgens de Volksgezondheid Toekomst Verwachting (TVT 2018) blijven we ons gezond voelen, nu en in de toekomst. Maar wat ook met de ouderdom toeneemt, is eenzaamheid. Van 5,2 miljoen in 2015 tot bijna 5,9 miljoen in 2040. Dat is 41 procent van de volwassenen. Er is ook een fikse stijging in het aantal mensen dat onvoldoende regie over hun eigen leven ervaart, van 1,3 miljoen in 2015 tot 1,6 miljoen in 2040. Eveneens een gevolg van de ouderdom.

Ouderen sporten wel weer meer dan jongeren, waardoor het aantal Nederlanders dat voldoet aan de beweegrichtlijnen zal stijgen door de vergrijzing. Social media en gamen zorgt voor een minder lichamelijke activiteit bij de jeugd. Ik vertelde mijn neefje en nichtje laatst: “Er was een onderzoek naar motoriek, dat is hoe goed je kan bewegen. Bij 25 procent van de kinderen is de motoriek slecht. Hoe komt dat?” Met een glimlach toonden ze beiden hun iPad en smartphone, en gingen vervolgens weer d’r mee verder. Het onderzoek was de MQ scan: Motorische Quotiënt. Een kwart van de Nederlandse kinderen scoorde onvoldoende. In Engeland wordt nu bekend dat kinderen moeite hebben met het vasthouden van potloden. Bij volwassenen is het beeld voor overgewicht en obesitas niet anders:

En dat gezond eten duurder wordt dan ongezond eten, helpt ook al niet. Maar zoals Ruben Houkes zegt bij de MQ scan: “Ik zie het digitale tijdperk ook juist als een kans. Er zal een koppeling gemaakt moeten worden met digitaal vermaak waarin jongeren juist worden verleid om te gaan bewegen.” Zoals videogamen op doktersvoorschrift bijvoorbeeld? Of omdat het een gave nieuwe sport is voor de jeugd van nu:

Videogamen is nu ook topsport. Voor eenzaamheid bestrijden is nu een app, net als vele apps voor fitness, hardlopen en gymnastiek, en er is nu ook een spel dat kinderen helpt met ADHD.

Gedrag

8. Millennials een slechte hand gedeeld

Bron afbeelding: State Farm

Ik ben als 39-jarige net géén millennial en wellicht daarom niet de beste persoon om deze trend te duiden, maar ik doe een poging. Millennials, ook bekend als Generatie Y, zijn geboren tussen 1980 en 2000. Ze heten millennials omdat hun vormende jaren aan het begin van het nieuwe millennium waren. Vanuit de marketing en bedrijfsplanning wordt naar de jongste generatie gekeken, omdat zij op termijn de nieuwe doelgroep worden. Gaan ze bijvoorbeeld minder facebooken, dan heb je als Facebook op termijn dus een probleem.

Millennials nemen nu het stokje over van hun ouders de babyboomers. Millennials kregen alles van hun ouders, genoten langer van het jong zijn, studeerden langer en werden individualistisch opgevoed. Sneeuwvlokjes. Kunnen niet tegen kritiek. Narcistisch. Weten niet wat werken is. Technologie kregen ze al van jongs af aan in de handen gedrukt. De digitale alleskunner. Lekker backpacken in Azië. YOLO. Het gaat om belevingen, niet om spullen. Gaan minder verplichtingen aan. Alles top toch? Neen, zegt Simon Sinek. Ze hebben een slechte hand gedeeld gekregen. In deze video legt hij de problematiek van millennials haarfijn uit:

Een aantal financiële cijfers ter ondersteuning:

• Millennials in de UK en US kopen minder huizen dan andere generaties. Vergeleken met jonge volwassenen in 1975, hebben millennials 50% minder kans om een huis te bezitten (volgens US Consus). Niet omdat ze niet willen, maar omdat hypotheken duurder zijn en minder snel worden afgegeven, huizen duurder zijn (ondanks de crisis) en ze vaak van flexbaantje naar flexbaantje hoppen. Gevolg? Ze wonen langer thuis (CBS).
• Millennials stromen minder door naar een vaste baan. 23 procent van de 23-jarigen hebben een vaste baan. In 2007 was dat nog 45 procent. Redenen: mensen studeren langer, toename van de Gig Economy (nu 34% van de Amerikaanse arbeidsmarkt en straks in 2020 43%) en de crisis natuurlijk (niet de schuld van millennials). Het flexwerken blijft toenemen. Komt trouwens niet door het jobhoppen: dat doen ze net zoveel als generatie X Volgens het CBS is het aantal gewerkte uren in Nederland de laatste 20 jaar met zestien procent toegenomen. Toch moeten twintigers en dertigers het stellen met minder loonstijging, pensioenopbouw en vermogensopbouw dan hun ouders destijds.
• Millennials hebben een hoge studieschuld. Vergeleken met hun ouders, hebben Amerikaanse millennials 300% meer studieschuld dan hun ouders (Bron: The College Board, Trends in Student Aid 2013). Ze studeren ook veel meer. In Nederland, met dank aan het leenstelsel, hadden 900.000 huishoudens in 2015 een studieschuld, in 2011 waren dat er nog 675.000. Volgens het Interstedelijk Studenten Overleg was dat totaal 17,9 miljard studieschuld.
• Pensioen duurt nog heel lang. Ben je geboren in 1999, dan krijg je pas AOW als je 71 jaar en 6 maanden In Amerika schat NerdWallet dit in op 75 jaar. Voornaamste reden: de grote generatie babyboomers die ouder wordt dan eerder gedacht, gekoppeld aan het solidariteitsprincipe.

Kijk je op hun Instagram of Facebookprofiel, dan zie je daar weinig van. Prachtig leven toch? En die tegenslag komt door de economische conjunctuur / veranderende demografie / globalisatie / welvaarsverdeling en -ontwikkelingen / AI / Robotisering. Maar. Ook al slalommen we zo rondom de verantwoordelijkheidsvraag die ligt bij voorgaande generaties. Deze ‘slechte hand’ zoals Simon Sinek het in bovenstaande video noemt, heeft wel degelijk gevolgen:

• Minder feestjes? WTF?! Eerste binnenkomer die mij persoonlijk wakker schudde: deze generatie feest minder. Want: vermaak is alom met het internet. (wellicht toch minder op het platteland zoals deze documentaire over de Achterhoek laat zien).
• “Hevige angsten” (severe anxiety) is sterk stijgend onder Amerikaanse millennials. Van 50% tot 62% van de studenten, volgens de American College Health Association. Millennials zijn vooral gestrest door werk, geld en baanonzekerheid.
• Erg vatbaar voor burn-out. Bijna twee derde van de millennials heeft weleens op de bank van een psycholoog of coach gelegen, meldt Metro. 75% denkt erover na. Psycholoog én millennial Thijs Launspach duidt de redenen waarom: het met de paplepel ingegoten basisidee dat het leven maakbaar is en succes een keuze, hoge verwachtingen, teveel online vergelijken ‘met succesvolle’ leeftijdsgenoten, hoge eisen van zichzelf, keuzestress. Ter volledigheid: sinds 2002 levert de diagnose burn-out je geen WAO-uitkering meer op.
• Depressie. 9% van de 20-30 jarigen zei in 2016 afgelopen zes maanden een depressie te hebben gehad. Bijna een verdubbeling ten opzichte van 2014, volgens het Nederlandse Jeugdinstituut.
• Minder seks. Volgens de universiteit van San Diego hebben millennials minder bedpartners gehad dan de generaties ervoor. Het CDC meldde in 2015 dat minder 15 tot 19-jarigen seks hadden, jongens zowel als meisjes. Het eerdergenoemde onderzoek van Metro vroeg aan millennials: liever een maand zonder seks of zonder internet? 58% gaf aan: liever internet dan seks. Mogelijke redenen: toename pornogebruik, prestatiedruk en jongeren gebruiken al jaren meer antidepressiva. Bijkomende bonuscijfers: minder tienerzwangerschappen en millennials gebruiken vaker een condoom.

Wat Sinek zegt klopt ten dele. Die slechte hand wordt namelijk doorgegeven. Millennials zijn nu volwassen. Volgens the American Psychological Assocition’s Stress in America survey waren millennials het meest gestrest in 2013. Nu? Tieners. Dito voor depressie. In Nederland is depressie bij 12- tot 18-jarigen tussen 2014 en 2016 verdubbeld (van 1,8% naar 4%). De helft van de 12-16 jarigen vindt zichzelf verslaafd aan sociale media. In Amerika gaf het jaarlijkse onderzoek Monitoring the Future (MtF) in 2013 aan dat meer dan ooit tieners zich hopeloos voelden, niet van het leven genieten en geloofden dat ze niks goeds konden doen. Tieners zijn de meest depressieve generatie ooit. Volgens 113 Zelfmoord Preventie (bel 24/7 met 0900-0113 of chat direct als jij nu hulp nodig hebt) plegen gemiddeld vijf mensen per dag zelfmoord, het hoogste aantal ooit. Bij jongeren is zelfmoord een van de belangrijkste doodsoorzaken (ook in de US). Hoe komt dit nou toch? In de volgende trend de Mobiele Ziekte wijs ik technologie aan als boosdoener.

9. De Mobiele Ziekte

Normaliter schrijf ik deze trends in mijn kerstvakantie. Veel tijd om me goed in de toekomst te verdiepen. Dit jaar ging ik door mijn rug met kerst en zijn de online consumententrends langer dan ooit. Deel 1 en deel 2 werden een feit. Maar de grootste reden waarom je dit past vanaf maart 2018 leest? Ik heb teveel tijd verspild aan mijn smartphone. Scrollen door mijn Facebook en Instagram tijdlijn. Nieuws lezen, Nederlands, Amerikaans en vakgericht. Het spelletje Burrito Bison. De Facebookgroep voor mijn nieuwe BBQ Smoker. Verschillende app-groepjes om ouderwets feestjes mee te organiseren.

Ook wel de WhatsApe genoemd. Door Roberto Mangosi

Herkenbaar? En lees je dit artikel nu op je mobiel? Dat deed 13% bij de online consumententrends van 2016, 18% bij 2017. Mijn smartphone is het eerste wat ik ’s ochtends bekijk. Al is het maar omdat ik hem ook als wekker gebruik. Soms voel ik mijn smartphone trillen in mijn broekzak, maar dan is er helemaal niks. (Het phantom vibration syndrom wat 89 procent van de smartphonebezitters ook ervaart.) Of ik voel een enorme schrik als ik mijn smartphone misplaatst heb (No Mobile phone phobia). Geef voor de grap maar eens je mobiel aan iemand anders. Voelt niet prettig, he? Er is iets gaande met dat ding. Hoe we ermee omgaan. Het lijkt wel een ziekte. In deze trend onderbouw ik hoe smartphones ons leven verpesten. Geloof je het wel en ben je na de millennialtrend nu even toe aan positief nieuws? Lees dan direct de volgende trend: Go with the flow.

Facebook is slecht voor je

Ik kondigde al in deel 1 van de consumententrends 2018 aan dat we verder zouden gaan op Facebook. Vorig jaar ging ik een maand zonder. Daarna beschreef ik de voordelen én nadelen van Facebook in tien observaties. Mensen in mijn omgeving herkenden het allemaal, en daarom schreef ik ook Waarom je op Facebook zit en 40 tips om je Facebookverslaving te minderen. In dit onderdeel van de trend de mobiele ziekte, gaan we door tot het echt niet meer leuk is. De macht van Facebook over onze levens:

• Persoonlijkheid. Facebook kent jou beter dan je beste vriend. In 2015 lieten onderzoekers aan de universiteit van Cambridge en Stanford zien hoe ze met 10 likes iemands persoonlijkheid beter konden voorspellen dan een collega. Met 70 likes beter dan een vriend, met 150 likes beter dan een ouder en met 300 likes beter dan je partner.
• Bewustzijnsinstelling. Je profielfoto wisselen? Dat vertelt hoe extrovert of introvert je bent volgens onderzoekers aan de Universiteit van Warwick.
• Gezinsdata. Op 26 juni 2017 kondigde Facebook aan dat ze voor gerichte advertenties ook data van je gezinsleden gaan gebruiken. (kun je hier uitzetten).
• Nieuwsbron. Volgens het iLife-onderzoek is social media, met name Facebook, voor een kwart van de Nederlandse millennials de primaire nieuwsbron. Internationaal is dit bijna de helft.
• Big Data. Op 9 november 2016 kwam dit persbericht: “”We zijn blij dat onze revolutionaire benadering van door data gedreven communicatie zo’n grote rol heeft gespeeld bij de verkiezing van Donald Trump.” Het bedrijf Cambridge Analytica ondersteunde met Big Data (zoals likes) de presidentscampagne van Trump en de Leave.EU campagne voor de brexit.
• Politieke inmenging. In oktober werden Facebook, Twitter en Google opgeroepen om te getuigen in het onderzoek naar Russische inmenging van de presidentsverkiezingen en hun eigen rol daarin. Dat onderzoek blijft doorrollen, met nieuwe vragen in februari 2018.
• Aandacht. Sean Parker, mede-oprichter van Facebook, zei in november 2017: “Ons doel was vanaf het begin: hoe kunnen we zoveel mogelijk van je tijd en bewuste aandacht consumeren?” En: “Het transformeert je relatie met de samenleving en elkaar… Alleen God weet wat het doet met de hersenen van onze kinderen.”
• Dopamine. Chamath Palihapitiya, oud-president bij Facebook voor groei in gebruikers zei een dag later: “De korte termijn, dopamine-gedreven feedback loops die we hebben gemaakt, vernietigen hoe de samenleving werkt. Geen debatten, geen samenwerking, misinformatie en onwaarheid.” Facebook reageerde hierop ontkennend, en Palihapitiya gaf later aan meer social media in het algemeen te bedoelen. Maar ja. Facebook wordt het méést gebruikt in de wereld, en omvat bovendien ook Instagram én WhatsApp.
• Slecht gevoel. Facebook schrijft op 15 december: “Mensen die veel tijd spenderen aan het passief consumeren van informatie – maar geen interactie hebben met anderen – melden dat ze zich slecht voelen achteraf.” Het devies is vervolgens: meer interactie.

Volgens Facebook geeft het passief consumeren van informatie je dus een slecht gevoel. Interactie geeft je een beter gevoel. Maar het is ook onze interactie op Facebook (likes, content plaatsen, reacties), die zorgt voor de Big Data waarmee Facebook advertentiegelden verdient (sinds juli 2017 meer dan Google). Onder sociale druk, is Facebook begonnen met het uitrollen van allerlei verbeteringen. Zoals verkiezingsadvertenties in de VS per briefpost verifiëren, meer lokaal nieuws tonen. Maar het is een druppel op de gloeiende plaat. Facebook gaat gewoon door met Messenger voor kinderen bijvoorbeeld, ondanks de felle kritiek. De enige oplossing doet zich eindelijk aan: minder mensen spenderen nu minder tijd op Facebook in Amerika (50 miljoen uur per dag minder) én minder jongeren in NL.

Daarom mijn persoonlijke oproep: ga een maand zonder Facebook. Ik begin 19 maart.

De smartphone is de nieuwe alcohol

“Ik wordt toch niet gebeld. Ik zie het nut er niet van in.” Nu checken we onze telefoon zo’n 221 keer per dag, volgens Brits onderzoek. Drie uur en 16 minuten per dag kijken we naar het mobiele scherm. Dankzij 4G onbeperkt mobiel internet (straks 5G!) is elke vraag zo beantwoord, elk product gekocht en vooral: elke meme, boodschap, viral video of nieuwsitem geconsumeerd. Wat doet het met ons, dat we bijna een vijfde van onze beschikbare tijd op de smartphone zitten?

• Het beïnvloedt onze slaap. Volgens Brits onderzoek onder tieners, checkt twee-derde de smartphone ’s nachts. 26% reageert op berichten nadat ze in slaap zijn gevallen en meer dan een derde pakt de telefoon 5 minuten na wakker worden. Het witte licht van je scherm vóórdat je gaat slapen, beïnvloedt je slaap negatief.
• We veroorzaken meer ongelukken. Even sms’en, appen, browsen of mailen door een vrachtwagenchauffeur vergroot het risico op een ongeval met een factor 23 tot 160. Want de smartphone zorgt in het verkeer voor tragere reacties, minder controle, minder aandacht voor relevante visuele informatie en hogere mentale belasting. Ook meer kans om overreden te worden terwijl je oversteekt: The walking distracted.
• We vertonen sexueel overschrijdend gedrag. Zoals je naaktfoto’s op internet zetten en delen: sexting. De instantie Halt zet nu speciale proefprojecten in bij jongeren voor sexueel overschrijdend gedrag. Want een bikinifoto op Instagram krijgt toch meer likes dan die van de wiskundetroffee. Nancy Jo Sales schreef er een ontluisterend boek over: American Girls.
• We worden minder productief. Nadat we horen of voelen dat onze smartphone ‘iets’ heeft ontvangen, maken we net zoveel fouten als dat we het telefoontje daadwerkelijk opnamen of op het bericht reageerden. Ieder genegeerd bericht leidt dus ook af. Volgens Carreerbuilder is de smartphone de nummer één tijdsverspiller op het werk.
• Het beïnvloedt onze gezondheid. Meer tijd op de smartphone betekent een slechtere conditie. Last van je polsen. Ogen. Rug en nek. Je gehoor. Je mentale gezondheid. Plaats je meerdere selfies op een dag? Dan heb je een gedragsstoornis.
• Het beïnvloedt onze sociale levens. Je smartphone trekt je aandacht, ook als je met je familie of geliefde bent (Phubbing heet dit blijkbaar). Hoe meer je je smartphone nodig hebt, hoe meer onzeker je bent over je relatie.
• Het is verslavend. Dopamine is het stofje dat een cruciale rol speelt in denken, bewegen, onze stemming, aandacht, je aandacht, motivatie en zoeken. Dopamine zorgt ervoor dat je plezier gaat zoeken, zoals in voedsel, seks, gokken en drugs. Plezier voel je vervolgens met je opioïde systeem. Dopamine en opioïde werken dus hand in hand. Zoeken, beloning. Zoeken, beloning. Je smartphone geeft je precies deze dopamine feedback loop: je ziet een rood icoontje op Facebook, drie vrienden vinden jouw foto leuk. Je ziet een WhatsApp icoontje, je krijgt een leuk kattenplaatje. Keer op keer. Instant gratification. Dat is de reden waarom Instagram jou na het plaatsen van je foto niet direct alle gegeven likes toont: zodat je terugkomt voor de likes die je verwacht. Geen dopamine-binge, maar beetje bij beetje gevoerd.

Waarom is alcohol niet toegestaan voor kinderen onder de 18 jaar? Vanwege bovenstaande dikgedrukte redenen. Waarom geven we kinderen dan wel vrije toegang tot verslavende hardware? De staat van onze jeugd en de millennialgeneratie voor hen, zou mensen nu toch wel aan het nadenken moeten zetten. 40% van de mensen is introvert. Dat betekent dat ze bij teveel prikkels even moeten opladen, rustmoment pakken. Maar wat als je bent opgegroeid als introverte millennial of tiener en nooit hebt geleerd hoe dat voor jou werkt? Hoe meer je achter een scherm zit, hoe minder je buiten komt. Terwijl er een duidelijk verband is tussen leefomgeving en zelfmoord.

God – liefde – overvloed – voortplanting
Technologie neemt de rol over van God (Google), speelt met onze behoefte aan liefde (Facebook), vervult onze honger naar overvloed (Amazon) en leidt de voortplanting met succesvolle mensen (Apple), stelt marketingprofessor Scott Gallaway in onderstaande TED talk. Deze vier bedrijven verdienen bakken met geld: 2.317 miljard. Wat doen ze ermee? Belasting vermijden (nog). Zodat consumenten en kleinere bedrijven meer moeten betalen. En Big Tech slurpt innovaties op die zijn gefinancieerd door de overheid, maar schermt ondertussen wel het eigen onderzoek af met patenten en advocatenlegers.

10. Go with the flow

Ik schetste de negatieve kanten van mobiele technologie voor onze gezondheid, relaties, tijdsbesteding en portemonnee. De gevolgen voor onszelf en de volgende generatie. Wellicht deed je de verslavingstest, en denk je leuk, en nu? Dat ding weggooien? De gedachte alleen al, geeft het gevoel van een soort van sociale zelfmoord. Hoe kun je vandaag de dag leven zonder mobiel? Ook al wordt in deze 21^ste eeuw ons gedrag steeds meer vastgelegd, geanalyseerd en gestuurd door grote techbedrijven zonder enige verantwoording voor de gevolgen op onze maatschappij. Het is handig. Gemakkelijk. Voor nood. Je zal anders al je sociale contact verliezen. Toch? De vraag zou daarom eerder moeten zijn:

Deze vraag werd gesteld in september in navolging van de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. “Een handvol bedrijven bepalen wat Amerikanen zien, lezen en kopen. Ze domineren onze toegang tot informatie en faciliteren de verspreiding van nepnieuws.” Ook bij de Big Tech bedrijven zelf is er een kentering gaande. Zoals De Tijd de vader van de iPod in dit scherpe artikel citeert: “Ik word badend in het zweet wakker als ik denk aan wat we ter wereld hebben gebracht.” Van Facebook, Google en Apple komen ex-medewerkers als spijtoptanten bekennen welke technologische Frankensteins ze als goedbedoelde innovaties op de wereld hebben losgelaten. Ze beginnen nu een lobby onder de naam Center for Human Technology. De Guardian verklaarde dat deze criticasters nu zelf kinderen hebben en zich daarom beginnen te realiseren welke effect ze in de wereld hebben gesorteerd. De discussie is gestart en de gloed is van Silicon Valley verdwenen. Beleidsmakers en pers beginnen hun rol weer beter in te vullen door het stellen van vragen en het leggen van verbanden.

Kies je eigen richting en blijf ademen

Go with the flow betekent: meebewegen met de massa. Iedereen heeft technologie massaal omarmt, en zal dat altijd blijven doen. Daar kun je je niet tegen verzetten. Bankieren en belasting gaat nu gewoon digitaal bijvoorbeeld. Wat je wel kunt doen? Laat je meevoeren in de digitale rivier en bepaal je eigen richting. In het jaar van de wolf, doe je dat met je eigen gevoel. Herken je de mobiele ziekte bij jezelf? In je omgeving? Doe er nu wat mee en wacht niet af tot Facebook verplicht nieuwe features heeft ingebouwd die je Facebooktijd beperken, bijvoorbeeld. Je eigen richting kiezen is altijd goed. Daarom een aantal tips om voor jezelf het tij te helpen keren. De meest belangrijkste: minder schermtijd. Want daarmee doorbreek je de dopamine-feedback loop. Denk aan vroeger: de krant moet je omslaan. De tv-serie wordt uitgezonden om 20.30 maandagavond en wordt onderbroken door pauzes. Deze verplichte onderbrekingen zijn als een adempauze. Niet om je telefoon erbij te pakken, maar om even naar de wc te gaan, een appel te eten, naar buiten te kijken. Even bijladen, want dat heeft iedereen nodig voor de gezondheid. Een paar handvatten:

• Vier de verveling. Je hoeft echt niet 24/7 vermaakt te worden. Die stroom aan beelden, memes, gedachten, meningen, shit en gave shizzle mag je gerust even stopzetten. Ga nadenken. Zet een muziekje op. Schrijf je gedachten op papier. Bekijk je planten. Wees in het hier en nu. Ga van ontvangen en verwerken, naar zenden en uiten.
• Pak de conversatie terug. Bij de bushalte, in de wachtrij, bij de snackbar of in de trein. Wachten is niet erg, hou die mobiel weg. En vertel je een vriend over dat gave concert? Laat het niet zien, maar omschrijf het. Benieuwd hoe je venkel kan bereiden? Bespreek het, en zoek het niet direct op. Wie was ook al weer die acteur? Gis er samen naar en Google het eens niet. Offline is de nieuwe luxe.
• 1 scherm per keer. Ga volledig op in die serie of film. Boeit het niet? Zet het scherm eens uit. (want!) Denk eens na over de dingen en mensen die je belangrijk vindt in je leven. Is dat echt Carrie van Homeland?
• Internet gaat nooit meer uit. Er komt nooit minder nieuws, gave series of memes om te liken. Het is een groeiende stroom. Laat het niet je leven bepalen, maar stuur en beperk die stroom. Een prikkeldieet is het verminderen van de aanwezigheid van je smartphone, tv, internet, en indien gewenst, kranten en folders. Bedenk je eens hoeveel tijd je vrijmaakt door iedere zondag deze prikkels te negeren? In dit artikel lees je wat er gebeurt wanneer je je nieuws alleen nog maar uit kranten haalt.

Mijn persoonlijk voornemen voor 2018 is om meer bordspelletjes te spelen. Zo zie ik mijn vrienden en familie en gaat de mobiel aan de kant. Voor bedrijven die zich richten op consumenten, is dit een belangrijke trend. Zoek je online verbinding met consumenten? Besef dan wel goed dat je nu en straks vecht tegen Big Tech, die Big Data en AI inzetten om iedereen verslaafd aan de dopamine feedback loop te krijgen. De hoeveelheid consumentenaandacht is gewoon eindig. De hoeveelheid content is oneindig, en dat wordt nu door algoritmes voor ons gefilterd. Dus die nieuwe app is hoogstwaarschijnlijk niet nodig. En je kunt je klantensessie ook eens anders aankleden: offline op locatie.

11. Waarheid en nepnieuws

Een geselecteerde quote met willekeurige natuurfoto. Is het nu waar?

De grote techbedrijven laten ons graag in een doolhof van spiegels ronddwalen. Dat heet een filter bubble, of mooi vertaald een informatieluchtbel. Daarin is het erg gemakkelijk om zonder tegengas of kritiek je eigen wereldbeeld aan te houden. Ik heb het niet eens over tokkies, grachtengordeldieren, islamofoben of islamknuffelaars (typische scheldwoorden uit de polarisatie gaande hier in Nederland). Nee, over echt domme dingen. Een kleine collectie ter lering ende vermaeck:

Elk van deze afbeeldingen staat voor een manier van denken die niet wordt tegengesproken, of, als iemand dat doet, alternative facts naar voren haalt. Voor de volledigheid: het drinken van bleekmiddel, terpentine of urine is niet gezond. Autisme is momenteel niet te genezen, wel te behandelen. En echt niet zo erg dat je bleekmiddel aan je kinderen moet geven. De aarde is gewoon rond. Nu is misinformatie en propaganda gewoon een dingetje dat wij mensen altijd al deden. Nepnieuws wordt nu sneller gedeeld op Twitter dan de waarheid. Maar in 2018 zullen de technologische én politieke ontwikkelingen dat op een hoger niveau brengen. Kijk maar:

Dit is dus ene Michael Scott neergezet als Trump middels Deepfake. Deepfake is het plakken van iemands gezicht op een video, bewegend. Dat kan al zodanig professioneel, dat Twitter én Pornhub (ja die twee zijn verbonden) deepfake porno met beroemdheden verbieden.

Een aantal andere opvallende ontwikkelingen:

• NOS: ‘Blockchain Expert’ Rian van Rijbroek wordt lange tijd ondersteund door de NOS, totdat de kritiek toch te zwaar wordt. NOS plaatst foto van slachtoffer Syrische luchtaanval bij bericht over Israëlische luchtaanval. (Aangekaart door CIDI, verwijderd met excuus door NOS). NOS zet Alliander medewerkers neer als ‘gewone bewoners’ bij een item over de energietransitie. NOS gebruikt voortaan ‘wit’ in plaats van ‘blank’.
• Informatie-oorlog: Generaal waarschuwt voor de verspreiding van nepnieuws door buitenlandse partijen (Rusland). En pleit voor nieuwe organisatie. Toevallig, want:
• EUvsDESINFO: De Persgroep, TPO en GeenStijl klagen de Europese organisatie ‘EUvsDESINFO’ aan voor het bestempelen van hun berichten als nepnieuws. Een meerderheid in de Tweede Kamer wilt nu dat Minister Ollongren zich hard gaat maken voor het opheffen van het bureau. Die heeft EUvsDESINFO altijd een hand boven het hoofd gehouden en wil niks beloven, en kan desgevraagd zelf geen voorbeelden noemen van nepnieuws. (13-03: Rechtszaak van de baan. Maar. De EU betwist wel nog even de bevoegdheid van de rechtbank).
• Nieuws of nonsense? De NOS bracht 5 maart 2018 een grote liveshow met verschillende correspondenten, redacteuren en hoogleraren. En Ollongren.
• Censuur: Door een controversiële wet in Duitsland kunnen boetes van € 50 miljoen worden uitgedeeld aan social media, wanneer aanstootgevende berichten niet binnen 24 uur worden verwijderd. Reden: in Amerika zijn hakenkruizen niet verboden, dus liet Facebook die gerust op het Duitse Facebook staan. Gevolg van deze wet: Facebook, Twitter en YouTube zullen preventief alles ruimen wat maar gemeld wordt. Daarmee wordt ieder geluidje dat maar gemeld wordt, monddood gemaakt. Ook de tegengeluiden.
• Zondag met Lubach: Arjan Lubach, die in deze aflevering ‘Censuur’ ook de EUvsDESINFO en de Duitse wet bespreekt, krijgt nu zelf de kritiek dat hij Ollongren-censuur toepast. Zijn baas is immers getrouwd met Ollongren, en hij verzweeg de rol van Ollongren volledig in die aflevering. (Herstel, zie dit item over de Wiv).
• Trump. Met z’n Alternative Facts (Dailyshow review) en volledige beheersing van de Post Truth Politics.

Wat je wilt horen…

Deze foto inspireerde mij om 2018 het jaar van de wolf te noemen. Te pas en te onpas zie je dit voorbij komen op social media: “A wolf pack: the first 3 are the old or sick, they give the pace to the entire pack. If it was the other way round, they would be left behind, losing contact with the pack. In case of an ambush they would be sacrificed. Then come 5 strong ones, the front line. In the center are the rest of the pack members, then the 5 strongest following. Last is alone, the alpha. He controls everything from the rear. In that position he can see everything, decide the direction. He sees all of the pack. The pack moves according to the elders pace and help each other, watch each other.”

Wil je dit beeld aanhouden, dan is dat je goed recht natuurlijk. Waarheid is een keuze in 2018. Maar de echte waarheid is geheel anders. Dit is de originele toelichting: “A massive pack of 25 timberwolves hunting bison on the Arctic circle in northern Canada. In mid-winter in Wood Buffalo National Park temperatures hover around -40°C. The wolf pack, led by the alpha female, travel single-file through the deep snow to save energy. The size of the pack is a sign of how rich their prey base is during winter when the bison are more restricted by poor feeding and deep snow. The wolf packs in this National Park are the only wolves in the world that specialize in hunting bison ten times their size. They have grown to be the largest and most powerful wolves on earth.”

Deze hoax is ge-fact-checked door Snopes. Even ‘googelen voordat je deelt’ is een handige methode om nepnieuws te voorkomen. Wil je meer waarheid en minder nepnieuws in je leven? Dit is een superhandig lijstje met aanbevelingen:

Voor bedrijven die content maken of laten maken, is bronvermelding gewoon een moetje. Het is trouwens ook goed voor je Google posities.

12. Zingeving: technologie is een keuze

Dit is een Amish boer. Waar anderen kiezen voor een trekker, ploegt hij nog met echte paardenkracht zijn land. Na de storm aan kritiek op Big Tech en de toepassing van data om ons dopamine-verslaafd te maken, voelt dat wellicht als een verademing. Maar ook als een terugval. Terug in de tijd. Wat zou de oprichter van Apple daarvan vinden?

Chris Anderson (Wired, 3D Robotics): “This is rule No. 1: There are no screens in the bedroom. Period. Ever.” Evan Williams (Blogger, Twitter, Medium): “…instead of iPads, our two young boys have hundreds of books (yes, physical ones) that they can pick up and read anytime.” Dit artikel van de New York Times gaat uitgebreid in op deze tegenstelling: de mensen die ons technologie verkopen zijn zelf terughoudend daarmee. Waarom zal je nu duidelijk zijn. Maar het hoe, waar je in de trend Go with the flow al meer over las, is nog de vraag. Terug naar die Amish boer.

In tegenstelling tot wat Frans Bauer in zijn simpele tv-programma je ook vertelt, gebruiken de Amish wel degelijk technologie, zoals elektrisch gereedschap maar dan met een pneumatisch systeem, wat ze dan Amish Electricity noemen. Moeilijk gedoe? Amish zijn zich erg bewust van wat ze in hun leven laten en waar ze van afhankelijk worden. Ze gebruiken dus ook wegwerpluiers, pesticides en zonnepanelen. Maar dan wel op hun manier. Ze willen bijvoorbeeld wel de luxe van ijs, maar zonder aan het elektriciteitsnet te zijn aangesloten:

Amish gas aangedreven ijssnijder om ijs te maken. Bron: Makezine.com

Zoals Kevin Kelly in zijn boek “What Technology wants” uit de doeken doet:

“When cars first appeared at the turn of last century, the Amish noticed that drivers would leave the community to go shopping or sight-seeing in other towns, instead of shopping local and visiting friends, family or the sick on Sundays. Therefore the ban on unbridled mobility was aimed to make it hard to travel far, and to keep energy focused in the local community.”

We denken te weinig na over de impact van technologie. Want het heeft onze levens onder aan de streep altijd wel verbeterd. Van je dorp naar de stad verhuizen, brengt altijd een verbetering in welvaart. Maar welvaart is betrekkelijk. Heeft iedereen een mobieltje in jouw klas, dan is een mobieltje geen luxe meer maar een noodzaak om er bij te horen. Technologie brengt ook echte nadelen waar we ons niet goed bewust van zijn. We gaan er maar in mee zonder na te denken. Consument zijn lijkt onze nieuwe roeping te zijn. En wanneer de AI onze banen overnemen en ons overbodig maken, straks als fulltime baan. Maar is dat dan je leven? Wordt je daar gelukkig van? In 2018 is het tijd om keuzes te maken. Ben je burger of consument. Utopie of Dystopia. Het is aan jou. Er komt een moment dat je overweegt om een stemgecontroleerde assistent in huis te halen: Alexa, Siri, Google Now of Facebook. Denk er nog eens goed over na. Het laatste woord geef ik aan dominee Gremdaat:

Thomas Lapperre
Bloeise

Bedrag *

iDEAL


Hierbij machtig ik om het bovenstaande bedrag periodiek van mijn rekeningnummer af te schrijven.