Steeds meer elektronisch educatief speelgoed te koop: moeten we bezorgd zijn?

Gastblog door Juul van Kessel van Educatieve-speelgoed.nl (offline per 21 mei 2024)

In de laatste jaren is er sterke groei in het aantal elektronisch educatief speelgoed voor kinderen en baby’s op de markt. Ook is er een daling van innovatie van “basic” educatief speelgoed. Wat betekent dit voor de ontwikkeling, het gedrag en de speelvaardigheid van een kind?

Speelgoed kan een sterke invloed hebben op de manier waarop een kind ermee speelt. Wanneer een kind speelt met non-elektronisch object waarvoor creativiteit nodig is om ermee te spelen, is er een eindeloze hoeveelheid aantal manieren waarop hiermee kan worden gespeeld. Wanneer een kind speelt met bijvoorbeeld een elektronische pop die geluid maakt bij het indrukken, is er een beperking van het aantal functies en de fantasie die hierbij komt tijdens het spelen. Hierdoor zal een gemiddeld kind sneller klaar zijn met het spelen van een elektronisch speelgoed zoals een pop dan bijvoorbeeld een bal. Op televisie en online wordt constant reclame gemaakt voor elektronisch speelgoed omdat deze markt zeer innoverend is, aan de andere kant wordt het “ouderwetse” speelgoed steeds minder populair, omdat kinderen hierover zelden reclames zien. Moeten we ons zorgen maken hierover als ouders, juffen en meesters?

Beperking van individualisatie

Wanneer je nu door een speelgoedwinkel loopt, zie je duidelijk wat hiermee wordt bedoeld. Een enorm aantal hightech speelgoed: speelgoed dat vanzelf beweegt of muziek maakt, speelgoed dat het alfabet opleest en apparaten die de geluiden van dieren na kunnen doen. Veel van dit soort speelgoed bevat logo’s, figuren of andere visuele beelden die bekent zijn onder de ouders en de kinderen door de vele reclames op tv, YouTube en online. Nog niet zo lang geleden waren de planken van een speelgoedwinkel gevuld met auto’s, blokken en figuren waarvan de kinderen zelf de regisseur waren van de functie van het speelgoed. Speelgoed waarvan de mogelijkheden oneindig waren in de ogen van een kind. De individualisatie van een kinds eigen fantasie en creativiteit  wordt beperkt bij het gebruik van geprogrammeerd speelgoed.

Spelen is belangrijk

Onderzoek heeft aangetoond dat ontdekkend spelen enorm belangrijk is voor kinderen en baby’s. De combinatie is belangrijk bij het leren over hoe de wereld werkt. Het helpt ze begrijpen hoe hun lichaam werkt en hoe ze moeten omgaan met andere mensen, leert ze de gevolgen van bepaalde acties en leert ze hoe een gewenst gevolg kan worden bereikt. Wat er gebeurt in de omgeving van een kind, beïnvloedt de manier van spelen. Bijvoorbeeld het spelen met volwassenen, waar de kwaliteit van spelen invloed heeft op de groei van de relatie tussen een kind en een ouder. Deze invloed komt bijvoorbeeld van de feedback die kinderen en baby’s krijgen tijdens het spelen van hun omgeving. Ook is er een positieve relatie tussen de kwaliteit van spelen met volwassenen en de ontwikkeling van vaardigheden zoals probleemoplossend denken.

Invloed op ontwikkeling op lange termijn

Net zoals de manier van spelen met volwassenen invloed heeft op de ontwikkeling van een kind, heeft het soort speelgoed ook invloed op de ontwikkeling van een kind. Wanneer een kind gewend raakt aan speelgoed met een bepaalde functie, zal een kind verwachten dat alle het andere speelgoed ook deze functie heeft. Raakt een kind gewend aan elektronisch speelgoed waarvan het aantal verschillende speelmogelijkheden beperkt is, het speelgoed vertelt waarvoor het kan worden gebruikt of waarvan het speelgoed maar één functie heeft, dan zal een kind in de toekomt eerder speelgoed waarvan de functie niet duidelijk is (zoals blokken) vermijden of oninteressant vinden. Dit is waarom kinderdagopvangen en huishoudens steeds meer vragen hebben over de invloed van dit soort speelgoed en de invloed ervan op een kind.

Wat kunnen we doen?

Wees zeer bewust wat voor speelgoed je koopt voor je kind. Wees bewust van de functie beperkingen van elektronisch educatief speelgoed, ondanks de marketing over het positief effect van de ontwikkeling van vaardigheden op kinderen. Zoek een goed balans tussen “ouderwets” educatief speelgoed en elektronisch educatief speelgoed. Creëer een omgeving thuis of in de klas waar creativiteit en fantasie wordt aangespoord zodat het kind graag wilt spelen met educatief speelgoed waarvan de functie kan worden bepaald door het kind. Informeer andere in uw omgeving over de beperktheid van elektronisch educatief speelgoed zodat ze bij het kopen van een cadeau voor uw kind of andere kinderen rekening houden met de gevolgen ondanks dat “het nieuwste, meest populaire” speelgoed zeer aantrekkelijk is  in eerste instantie maar misschien ook snel verveeld raakt. Niks gaat boven blokken, figuren en auto’s waarvan het aantal speelmanieren eindeloos zijn, net zoals wij vroeger hebben gespeeld als kinderen!

Bronnen:

• Bronson, M.B. (1995) The Right Stuff for Children Birth to Eight: selecting play materials to support development. Washington, DC: National Association for the Education of Young Children. Caruso,
• D.A. (1988) Play and Learning in Infancy: research and implications, Young Children, 43(5), pp. 63-70.
• Levin, D.E. (1996) Endangered Play, Endangered Development: a constructivist view of the role of play in development and learning, in A. Philips (Ed.) Playing for Keeps, pp. 73-88 & 168-171. St Paul, MN: Redleaf Press.
• Levin, D.E. (1998) Remote Control Childhood? Combating the Hazards of Media Culture. Washington, DC: National Association for the Education of Young Children.
• DIANE E. LEVIN & BARBARA ROSENQUEST Wheelock College, The Increasing Role of  Electronic Toys in the  Lives of Infants and Toddlers:  should we be concerned?