De juiste bedrijfsvorm kiezen voor jouw onderneming

Bij het opzetten van een nieuw bedrijf komt allerlei papierwerk en administratie kijken. Een zakelijke rekening openen bijvoorbeeld, en een KvK-nummer. Dat zijn vaak niet de handelingen waar je ondernemershart nu direct sneller van gaat kloppen. Het kiezen van de juiste bedrijfsvorm is ook zo’n formeel stuk papierwerk dat nu eenmaal geregeld moet worden, maar waar veel ondernemers niet echt warm van worden. Dit is waar de toegevoegde waarde van de notaris zit.

De voor jouw bedrijf optimale bedrijfsvorm kiezen is enorm belangrijk; het gaat immers om de kern van jouw bedrijf, met alle rechten en plichten die daarbij horen. In een later stadium naar een andere vorm wisselen, dat is natuurlijk wel mogelijk, maar eenvoudig is dat niet, en kosteloos evenmin. Des te meer redenen dus om de nodige aandacht te schenken aan het kiezen van de juiste rechtsvorm wanneer je je bedrijf opricht. Maar hoe doe je dat? Hoe kun je het beste te werk gaan en waar kun je terecht voor hulp?

Eerste afweging: aansprakelijkheid

De eerste knoop die je zult moeten doorhakken, heeft te maken met hoe je aansprakelijkheid geregeld wilt hebben. Bij de meest eenvoudige rechtsvormen, zoals de eenmanszaak, moet je er namelijk rekening mee houden dat je, zoals dat heet, hoofdelijk aansprakelijk bent voor alle acties die jouw bedrijf uitvoert. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat als je bedrijf failliet gaat, jouw privévermogen zal worden aangesproken. Ook houdt het in dat als je namens het bedrijf een onrechtmatige handeling verricht, je daar als privépersoon op kunt worden aangesproken.

Nu hoeft dat helemaal geen probleem te zijn, als je bijvoorbeeld een klein onderneminkje start dat vooral diensten verleent en waar geen grote investeringen nodig zijn. Maar start je bijvoorbeeld een bouwbedrijf, waarbij je bedrijfsvoertuigen, een bedrijfshal en/of waardevolle voorraad gaat aanschaffen? Dan kunnen de financiële gevolgen enorm zijn als je hoofdelijk aansprakelijk bent wanneer het onverhoopt tot een faillissement zou komen. Dan is een aansprakelijkheidsverzekering wel zo verstandig.

Die hoofdelijke aansprakelijkheid is dus een belangrijk punt van overweging. Maar daarmee ben je er nog lang niet. In beide gevallen – wel of geen hoofdelijke aansprakelijkheid – zijn er tal van rechtsvormen waaruit je moet kiezen.

Alle bedrijfsvormen op een rij

We starten met de rechtsvormen zónder rechtspersoonlijkheid (en dus mét hoofdelijke aansprakelijkheid):

• De eenmanszaak. De meest eenvoudige rechtsvorm die je eenvoudig bij de Kamer van Koophandel kunt oprichten. Je hoeft geen kapitaal te storten en je bent binnen een uur klaar.
• De vennootschap onder firma (VOF). Vergelijkbaar met de eenmanszaak, maar dan geschikt als je met meerdere personen (vennoten) gaat ondernemen.
• De commanditaire vennootschap (CV). Een samenwerking tussen een ondernemende en een stille vennoot, waarvan de laatste alleen kapitaal inbrengt en geen ondernemersactiviteiten uitvoert.
• De maatschap. Een samenwerkingsverband waarbij je samen met andere professionals (maten) je beroep uitvoert onder één gemeenschappelijke naam. Denk aan een advocatenbureau of een huisartsenpraktijk.

De rechtsvormen mét rechtspersoonlijkheid (en dus zónder hoofdelijke aansprakelijkheid) zijn talrijker:

• De besloten vennootschap (bv). De meest gekozen commerciële rechtsvorm, waarbij je geen vrij verhandelbare aandelen uitgeeft en slechts één cent kapitaal hoeft te storten. Lees verder over het oprichten van een bv.
• De naamloze vennootschap (nv). Rechtsvorm geschikt voor grotere bedrijven waarvan de aandelen vrij verhandelbaar zijn (op de beurs).
• De vereniging. Geschikt voor het samenkomen met verschillende mensen om een bepaald doel na te streven, zoals een sportvereniging of een zangvereniging.
• De stichting. Rechtsvorm die hoort bij organisaties die een (vaak idealistisch) doel nastreven en daarbij geen winst maken. De stichting houdt op te bestaan indien het doel is bereikt.
• De coöperatie. Een samenwerkingsverband tussen verschillende schakels in een keten (bijvoorbeeld boeren, producenten en afnemers) om gemeenschappelijke doelen te bereiken. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een coöperatie met beperkte aansprakelijkheid (ba), uitgesloten aansprakelijkheid (ua) en wettelijke aansprakelijkheid (wa).

Er bestaan nog enkele andere rechtsvormen (zoals het kerkgenootschap en de onderlinge waarborgmaatschappij), die echter dusdanig weinig voorkomen dat ze voor vrijwel geen enkele ondernemer relevant zijn.

Desondanks bestaat er dus een woud aan verschillende opties, elk met hun eigen kenmerken en dus elk met hun eigen voor- en nadelen. Desondanks overwegen veel startende ondernemers eigenlijk alleen maar de eenmanszaak of de bv. Dat is jammer, want het is goed mogelijk dat een andere optie eigenlijk beter geschikt is. Voor echt advies op maat, waar ook de juridische kant van je keuze goed in wordt belicht, is een bezoek aan de notaris warm aan te bevelen.

Een passende notaris voor jou vinden

Een notaris kan je niet alleen helpen met het nodige advies over de rechtsvorm die het best bij jou ondernemingsplan en wensen past. In veel gevallen – bijvoorbeeld voor het oprichten van een bv – moet je zelfs langs de notaris voor een inschrijvingsakte. Als dat dan toch moet, kun je – naast het formele inschrijven – beter ook gebruik maken van de mogelijkheid je vakkundig te laten informeren en adviseren.

Notarissen heb je overal en in theorie kunnen ze allemaal hetzelfde. Wel bestaat er een grote spreiding voor wat betreft kosten, kwaliteit (van advies en dienstverlening) en snelheid waarmee je terecht kunt. Afhankelijk van wat je belangrijk vindt – wacht je liever wat langer op de goedkoopste notaris in jouw regio, of wil je het zo snel mogelijk geregeld hebben? – is het de moeite waard om verschillende notarissen te vergelijken. Dat kan online, of door bij verschillende kantoren een prijsopgave op te vragen.

Dat ‘in jouw regio’ is overigens een niet geheel onbelangrijk aspect om in gedachten te houden. Het is heel mooi om een goedkope notaris in Limburg te vinden, maar als je in Amsterdam gaat ondernemen, is het toch zeer aan te bevelen een notaris in Amsterdam te kiezen, al is het maar omdat je er toch echt een aantal keer in persoon op kantoor zult moeten komen. Notariële inschrijvingen regel je in persoon, niet per e-mail of telefoon.

Bedrijfsvorm aanpassen doe je zo

Advies en informatie inwinnen bij de notaris kost misschien wat geld, maar kan je wel een hoop gedoe achteraf besparen. Je rechtsvorm aanpassen is namelijk niet in een handomdraai geregeld. Uiteraard voorkom je dit niet altijd – veel nv’s zijn voorheen bijvoorbeeld een bv geweest – maar waar je het wél kunt voorkomen, is dat zeer aan te bevelen.

Voor het wijzigen van je rechtsvorm moet je namelijk altijd wederom naar de notaris, met alle bijkomende kosten van dien. Niet alleen om je inschrijving te wijzigen, maar ook om een wijziging van statuten te regelen, of andere zaken waarvoor in Nederland een notariële tussenkomst verplicht is, omdat er een notariële akte moet komen.

Vrijwel elke notaris kan je, los van het regelen van zo’n akte, uitgebreid informeren over dienstverlening en hulp bij het opzetten van je eerste bedrijf. Maak daar gebruik van, voorkom onvoorziene kosten en dubbel werk op de langere termijn en zorg dat je met je kersverse bedrijf gewoon zorgeloos van start kunt.