Wie is nu en straks de eigenaar van het internet?

We staan op een kruispunt in de geschiedenis van onze generatie. Je realiseert het je wellicht niet zo, maar de keuzes die we de komende jaren collectief gaan maken, zullen minimaal de daaropvolgende decennia onze levens bepalen. Keuzes over hoe we willen omgaan met cryptocurrency, toenemende aantallen dictators (Hoi Putin!) die hun volk dom houden met behulp van nepnieuws en deepfakes, de steeds verder onder druk komende online privacy van de doorsnee burger en de impact van de komst van metaverses op ons bestaan. Er gaat nogal wat op ons af komen. We gaan het proberen behapbaar te houden.

Web 1.0, 2.0, 3.0…

De eerste internetpagina was een verzameling hyperlinkjes met interessante informatie over het WWW-project. Die pagina begon met een welkomstwoord. Dat is eigenlijk hoe in het ‘oude’ internet – zeg maar: het internet van voor het knappen van de dotcom-bubbel in 2001 – er in z’n algemeenheid uitzag. Het internet (toen nog: het Internet met een hoofdletter i) was een verzameling van informatie. Een digitale boekenkast, als het ware, waarin elk boek begon met een welkomstwoord.

Toen kwam Web 2.0, wat direct betekende dat al het voorgaande was gedegradeerd tot Web 1.0. Web 2.0 betekende zoiets als: online dienstverlening en interactie. Gebruikers gingen deel uitmaken van de online wereld. Door een Hyves-account aan te maken, of door foto’s op Flickr te plaatsen, en later door te tweeten, YouTube-kanalen te starten, reviews achter te laten op UberEats, te snapchatten en te TikTokken. Internet werd een gigantisch web bestaande uit user generated content, waarin we inmiddels constant online zijn en waar we ook niet meer zonder kunnen. Als vandaag het internet zou ophouden, lag morgen onze economie stil. Da’s alvast een interessant gegeven.

Na 2.0 komt 3.0. We staan op de drempel van het Web 3.0. Dat is het internettijdperk waarin grenzen tussen verschillende diensten vervagen en waar zelfs de grens tussen online en offline verdwijnt. Het wordt het tijdperk waarin we eigenlijk vooral online leven. U zult de komst van Web 3.0 herkennen aan uw aanmelding voor een metaverse.

Klik hier als je benieuwd ben naar de hele geschiedenis van het internet en social media.

Het Metaverse

Partijen als Meta (het bedrijf achter Facebook, dat eind 2021 zijn naam niet voor niets wijzigde in Meta) werken momenteel aan metaverses. Dat zijn online werelden waar je als gebruiker, al dan niet ondersteund door VR, eigenlijk een digitaal leven kunt leiden. Een digitaal concert bezoeken, digitaal lunchen met vrienden die op een ander continent zitten, digitaal een boek aanschaffen met een digitale cryptocurrency en vervolgens nog even digitaal gamen met je vaste gaming-buddy’s. The Sims, alleen ben je nu zelf een Sim geworden.

We hebben hier onlangs al eens geschreven dat zaken als wetgeving en privacy momenteel nog op gespannen voet staan met het concept metaverse. Gelden onze ‘ouderwetse’ wetten wel in een metaverse? En als ik in de toekomst hoofdzakelijk online leef, hoe is mijn privacy dan gewaarborgd? En al die digitale aankopen die ik doe, bezit ik die wel echt, als het ergens in een serverkast in Silicon Valley staat?

Digitaal bezit: decentraal is een must

Dat brengt ons bij het centrale vraagstuk: wie is dadelijk de eigenaar van dit alles? Vinden we het oké als je met je Facebookaccount inlogt in een Facebook-metaverse waar je met een Facebook-VR-bril als Facebook-avatar rondloopt in een Facebook-wereld en alleen met Facebook-muntjes Facebook-producten kunt kopen? Als ik een aannemer betaal om een huis te bouwen, dan vertrekt die aannemer als het werk klaar is en bezit ik een huis. In het Web 3.0 lijkt dat niet zo te zijn. Daar gaat de aannemer naast je op de bank zitten, om je op maat gemaakte advertenties en op jouw voorkeuren afgestemde content voor te schotelen.

De enige manier om die ‘aannemers’ overal uit je digitale woonkamer te krijgen, is door decentralisatie. Iets is decentraal als er geen partij is die de macht heeft en controle kan uitoefenen. De ruilhandel onder middeleeuwers was decentraal: vijf kippen voor een schaap, take it or leave it, niemand die daar verder iets van zegt.

Ons huidige bankwezen is echter centraal, met een centrale bank en tegenwoordig een Canadese overheid die banktegoeden van protesterende truckers kan bevriezen. Los van wat je van de standpunten van die truckers vindt, raakt dat aan de kern van waar het om gaat: wie is de eigenaar van jouw spaargeld als een overheid kennelijk kan besluiten dat je er niet meer bij kunt?

Het is de reden dat steeds meer mensen investeren in decentrale cryptovaluta zoals bitcoin en Ethereum. Systemen waar geen overheid controle over heeft. Als centrale partijen de macht krijgen over elementaire zaken als wetgeving, privacy en zelfs een monetair systeem, staat onze vrijheid namelijk op het spel.

Vrijheid van transactie is de basis voor alle vrijheid

Maar hoezo staat onze vrijheid op het spel? Vrijheid is toch geregeld in de grondwet, met vrijheid van meningsuiting, vrijheid van religie, vrijheid van pers en noem maar op? In theorie klopt dat, maar het is de vraag hoe lang die vrijheden standhouden in een Web 3.0-wereld als we geen decentralisatie toepassen.

Dat zit als volgt: je kunt je vrijheden alleen benutten als je ook vrijelijk over je eigen bezittingen en financiële middelen kunt beschikken. Vrijheden uitbaten kost geld. Een krant drukken, een blog openen om je mening te geven, een kerk bouwen of onderhouden, het kost allemaal geld. Zodra een centrale partij het gehele geldsysteem in zijn macht heeft, is het een kwestie voor tijd voordat universele vrijheden beginnen af te brokkelen.

Dat noemen we de vrijheid van transactie: het feit dat ik mag bepalen wat ik met mijn geld doe en dat niemand daar iets van vindt. Wij in Europa vinden dat normaal, maar er zijn miljarden mensen ter wereld die ofwel geen bankrekening (mogen) hebben, of niet zelf kunnen bepalen wat ze met hun geld doen (China, Rusland, truckers in Canada).

Het kruispunt der vrijheid

En daarom staan we op een kruispunt. We moeten in de komende periode collectief bepalen hoe vrij we nog willen zijn. Gaan we al onze vrijheid te grabbel gooien op het altaar van partijen als Meta? Vertrouwen we centrale overheden genoeg om hun de volledige verantwoordelijkheid te geven om dat soort partijen te beteugelen? Overheden die bitcoin afraden, want dat is slecht voor het milieu en crimineel geld, maar tegelijkertijd digitaal centralebankgeld laten ontwikkelen om cash geld te vervangen?

We moeten zaken die ten grondslag liggen aan onze vrijheden decentraliseren. Die zaken zijn altijd decentraal geweest, maar of dat in de toekomst zo blijft, is plots niet meer zo zeker. U realiseerde het zich wellicht niet zo, maar mogelijk was dit artikel een kleine wake up call. Wat u zelf kunt doen? Maak niet zomaar die metaverse-account aan, accepteer niet klakkeloos cookies, koop wat bitcoin, geloof geen Russisch nepnieuws en roep niet zomaar ‘net goed!’ als een Canadese premier banktegoeden van burgers wil bevriezen, ook als die burgers een wet overtreden of zich gewoon bloedirritant gedragen. Het kan u zomaar uw toekomstige vrijheid kosten.