2018 brengt ons meer. De economie draait weer op volle kracht, het consumentenvertrouwen is onverminderd positief en onze stroom aan informatie en belevingen is weer gegroeid. Meer dan ooit, moeten we leren kiezen. Want als wij het niet zelf doen, wordt dat wel wordt voor ons gedaan. We kijken in deel een naar de huidige staat van het online consumentengedrag nu: meer online, via mobiel, voor meer online shopping en social media. In deel twee lees je straks over de te verwachten trends voor 2018.

2900 woorden – leestijd 12 minuten

Wat zijn consumententrends?

De richting waarin verschijnsels zich ontwikkelen en de impact op het consumentengedrag. En dat is interessant voor bedrijven. Technologische ontwikkelingen zorgen voor innovatie en daarmee maken bedrijven nieuw aanbod. Dat aanbod wordt steeds goedkoper en beter, waardoor het speelveld continu verschuift en consumenten zich anders gaan gedragen. Zoals onbeperkt 4G internet in heel Europa bijvoorbeeld. Bijna alle consumententrends gebeuren online, daarom is dat onze insteek voor deze consumententrends 2018.

Onze focus zijn Nederlandse consumententrends, maar we kijken ook naar trends uit Amerika en Azië die deze kant op komen. We zijn immers een global village. Benieuwd hoe de consumententrends van Bloeise tot stand komen? Lees hier mijn persoonlijk toelichting.

Online stand van zaken in Nederland per 2018

Alles en iedereen gaat meer online. Op het internet is iets óf gratis (met reclame), óf te huur als een NUTS-dienst, met alles altijd beschikbaar zonder maximum en maandelijks opzegbaar. Het oude zendmodel waar in wij als consument alleen maar consumeren, is langzaam maar zeker aan het transformeren. Niet alleen door de content die we massaal produceren, maar ook door onze interactie. We genereren namelijk een grote hoeveelheid data met ons gedrag. Een dienst als Netflix bijvoorbeeld gebruikt dat om na de ene serie, de best passende volgende serie voor jou te kunnen aanbieden. Personalisatie waarmee de dienst voor jou en iedereen beter wordt. Resultaat? Meer internet. Dat voor iedereen toch iets anders betekent, want ook dat is personalisatie:

• Internet gebruik in de afgelopen drie maanden toegenomen. Volgens het CBS heeft nagenoeg iedereen tussen de 12 en 25 jaar het internet gebruikt in de afgelopen drie maanden. 99,1%. Tussen de 25 en 45 is dat 98,6%, tussen de 45 en 65 is dat 95,4% en boven de 65 is dat 74,5%. De toegang tot breedband verbinding is tot 65 jaar minimaal 98%, boven de 64 is het 85,7%.
• Mobiel internet gebruik in de afgelopen drie maanden toegenomen. Tussen de 12 en 25 jaar gebruikt 96,7% een mobiel (smartphone, laptop, tablet of wearable), waarvan 95,7% een smartphone, 57,9% een laptop en 32,1% een tablet. 65 jaar en ouder zit nu op 49%, waarvan 40,2% via een mobiel. (CBS). Op oudejaarsavond zag KPN een stijging in dataverkeer van 65%. De smartphone is sinds 2016 ons belangrijkste apparaat voor internetgebruik. Andere factoren: per 15 juni 2017 kwam er eindelijk een einde aan de roamingkosten in de EU-zone, en in 2017 kwamen ook KPN en T-Mobile met onbeperkte 4G abonnementen (in navolging van Robin Mobile).
• Wat doen jongeren op het internet? Een blik op de jongste generatie die op alles online de boventoon voert. Tussen de 12 en 25 jaar chat minder (42,3%) dan dat ze ‘tekstberichten uitwisselen’ (96%). Dat vervangt zeker niet e-mail, want 91,3% mailt gewoon. Ze zitten ook steeds meer op professionele netwerken (Waarvan LinkedIn de grootste zal zijn) met 25,5%, en daarnaast gebruikt 36,4% internet voor solliciteren en het zoeken van een baan. Telefoneren via internet (FaceTime, Skype) gebeurt door 65,5%. (CBS) Verder: radio (43,7%), tv (73,5%) en internet als opslagmedium (63,2%).
• Wat doet 25 tot 45 online? Deze leeftijdscategorie doet niet veel onder op jongeren. En op deze vlakken excelleren zij in internetgebruik: weblogs lezen of bijhouden (31,9%), professioneel netwerk (47,4%), mailen (96,7%), plaatsen mening (9,3%), deelnemen maatschappelijke discussie (10,9%), informatie goederen en diensten (92,4%), telebankieren (95,5%), betaling voor opslag bestanden (12,3%), verkoop goederen of diensten (47,2%) en kranten en nieuwsbladen (84,7%).
• En 45 tot 64? Reizen! Met 58,3% zoeken zij het meeste diensten uit de reisbranche op.
• 65+? Lopen nergens in op voor. Logisch, want het internet startte pas in 1989 (als WWW), en de eerste browser voor Windows kwam pas in 1993 (lees verder over de geschiedenis van het internet ter lering ende vermaeck).

Scherm staren

Natuurlijk, dat is wat je zelf nu ook doet terwijl je dit leest. Maar deze activiteiten zijn intens en vragen je complete aandacht op:

• Gamen. Wereldwijd zijn er naar schatting 2,2 miljard mensen aan het gamen (64% van de Amerikanen), goed voor zo’n $ 149 miljard omzet. Mobiele games vallen daar ook onder. Nieuw is het kijken naar game-wedstrijden: 194 miljoen mensen doen dat wereldwijd in een markt die 41,3% per jaar groeit. In Nederland houdt 40% van de mensen tussen 14 en 35 jaar zich bezig met game-competities.
• Televisiekijken neemt af in Nederland (met 178 minuten in 2017 is dat 3% minder dan in 2016). Voornaamste redenen volgens Stichting Kijkonderzoek: video on demand diensten en het kijken van tv-programma’s en andere video content op andere apparaten. Reclame-inkomsten van televisie lopen dus terug. Dat is waarom John de Mol crossmediale oplossingen gaat aanbieden, want: “Grote internationale bedrijven domineren de markt.”

• Video on demand diensten: Netflix heeft volgens Multiscope ongeveer 5,6 miljoen Nederlanders die gemiddeld 84 minuten per dag naar Netflix kijken. Toch meldt Telecompaper dat er maar 2,3 miljoen abonnementen zijn. 40% deelt zijn abonnement, ook buiten het eigen huishouden, en dat vindt Netflix helegaar niet erg. Er is nu namelijk een nieuwe strijd gaande voor de video-on-demand-kijkers. Netflix vs Disney vs Amazon. Zo nam Disney 21st Century Fox over, stapte topmensen van Twitter en Facebook uit bestuur van Disney vanwege belangenconflicten (beide partijen zetten ook in op video) en haalde Disney alle content van Netflix en Netflix maakt nu eigen series (Mindhunter al gezien?). Kortom: we moeten straks kiezen uit één van de drie giganten. En dat is maar goed ook, want serieus: er zijn al zoveel goede series dat het bij ons thuis echt een uitdaging is om de volgende te kiezen om samen te kijken.

We gebruiken nog altijd meer veel Facebook

Het Facebookgebruik stagneert eindelijk, zo meldt Newcom op 29 januari 2018. Volgens hun Nationale Social Media Onderzoek 2018 maken nu 10,8 miljoen Nederlanders gebruik van Facebook, waarvan 7,6 miljoen dagelijks. De daling zit vooral in het dagelijks gebruik. Telecom rapporteerde in december nog 7,8 miljoen dagelijkse gebruikers… op de mobiele app alleen al. Zie daar het probleem met het vergelijken van onderzoeken. Volgens Internetworldstats.com was het aantal Facebookgebruikers in juni nog 10 miljoen.

Daarmee haalt Facebook zo enorm veel data binnen, dat vervolgens weer wordt ingezet door elke betalende partij voor super effectieve advertenties. (zie hier hoe je meer uit je Facebookbudget haalt met de Facebook relevantiescore) Dat heeft een grotere impact op ons leven dan we ons nu echt realiseren. In de trend Facebook lees je er straks meer over. Een aantal persberichten dat je alvast een eerste beeld zal geven:

• Nederlandse ouderen van 65 tot 75 jaar zijn steeds actiever op sociale media volgens het CBS. Van 12% in 2012, tot 22% in 2016 en 35% eind 2017. (ook Newcom meldt: Nederlanders van 80+ zitten méér op Facebook)
• Miljoenenboete voor Facebook van de EU in mei voor verkeerde en misleidende informatie bij overname WhatsApp.
• Op 19 december richt de Duitse kartelwaakhond Bundeskartellamt zijn vizier op Facebook vanwege de ‘dominante’ positie door de accumulatie van data. De Fransen waren een dag eerder met een ultimatum om te stoppen met het delen van WhatsApp-data met Facebook.
• De Autoriteit Consument & Markt (ACM) startte op 23 november 2017 een campagne: ‘bestel niet zomaar iets via social media, check eerst wie er achter zit’.

Als deze (“cherry picked”) persberichten je al een bepaald gevoel geven, dan is dat bewust. Het is namelijk véél erger gesteld. Ik bereid je alvast voor, voor de trends Facebook en Social Media. Het is ook een mooi bruggetje naar:

Online misdaad – 4 aandachtspunten

Zover wij brave burgers op het internet volgens o.a. het CBS. Hoe zit het met de misdaad? Vier aandachtspunten:

1. Afpersing. 2017 bracht ons narigheden zoals WannaCry en Petya, met dank aan eerst de NSA die deze kwetsbaarheden ontdekte, Wikileaks die deze kwetsbaarheden deelde en vele IT-managers en particulieren die vervolgens niet de nodige updates deden. Het gaat vaak om ransomware: je computer wordt geblokkeerd tot je losgeld betaalt. (getroffen? Hulp!) Hoe erg is het allemaal? Volgens Symantec zijn er 3,4 miljoen Nederlanders in 2017 slachtoffer geworden van cybercrime: dat is 1 op de 5 Nederlanders. Volgens McAfee verscheen er in het derde kwartaal van 2017 10% meer malware: 57,5 miljoen verschillende types. Mac OS malware groeide met 7%, en mobiele malware groeide met 56% tot 21 miljoen types malware. Kortom: een veilig apparaat is niet meer vanzelfsprekend nu. Bescherm jezelf of je bedrijf met *diepe adem*: automatische updates, patches, virusscanner, malware scanner en firewall, backups, test je backups (serieus), bereid een verdedigingsplan voor en ja, oefen hier ook met enige regelmaat mee.
2. Fraude. Onze financiën gaan online, dus de boeven volgen: fraude met internetbankieren, facturen, creditcardgegevens en online handel (Marktplaats heeft daarom nu Betaalverzoeken met iDEAL). Wat je als consument het meeste ziet, zijn de phishing mailtjes van ‘jouw’ bank met het verzoek of je ‘even’ je inloggegevens wilt delen. Lees meer over veilig bankieren hier: https://www.veiligbankieren.nl/fraude/phishing/ (let op, deze site is nu offline. Wil je weten hoe deze er destijds in 2018 uitzag? Bezoek de pagina hier op Internet Archive. Algemene tips: beweeg je muis erover om te zien of de link ook daadwerkelijk naar de juiste website gaat, check of de site beveiligd is met HTTPS en geef NOOIT je persoonlijke bankgegevens (en als bedrijf uitsluitend je zakelijke rekeningnummer) aan ‘iemand van de bank’, ook niet aan de telefoon of die nette meneer langs de deur.)

3. Hacken. “Is er een manier om te zien of je gehackt bent?” vraagt Vice aan Edward Snowden. “Dat zul je nooit weten.” Of: je apparaat wordt wat trager, iets wat nu eenmaal toch gebeurt. Hacken is echt heel gemakkelijk door slechte beveiliging en ‘point & click tools’, maar natuurlijk ook erg strafbaar. Een van de reden waarom vele duizenden apparaten worden gehackt, is om ze vervolgens te gebruiken voor een DOS-aanval om een website plat te leggen, of om Bitcoin te verkrijgen (door ze in te zetten op het mijnen van Bitcoins, waarvoor rekenkracht nodig is). Laatste nieuws, iedere computer kan worden gehackt dankzij Meltdown en Spectre: kwetsbaarheden in de processors van Intel en AMD. Tweakers legt het uit.
4. Diefstal van persoonsgegevens. Een vriendverzoek van een belachelijk mooie dame of heer? Kijk voor de grap op het profiel en je ziet direct dat het nep is. Niet op ingaan, blokkeren en melden. Nu is dit iets waar jezelf de hand in hebt. De ontwikkeling is helaas dat organisaties die jij je persoonsgegevens geeft – een datingsite, groothandel of een webshop of een ziekenhuis – steeds vaker te maken hebben met datalekken. Een verloren usb-stick, een server gehackt, een database buitgemaakt. (belangrijkste tip: gebruik een ander wachtwoord voor iedere website of dienst) De Europese Unie heeft daarom de wetgeving aangepast, en per 25 mei 2018 ligt de lat een stuk hoger voor bedrijven. Hier legt onze partner Smeders haarfijn uit wat deze wet inhoudt: Wat is de GDPR en wat betekent het voor bedrijven?.

Natuurlijk gebeurt er veel meer dan deze vier punten, alleen merk je daar als consument doorgaans minder van. Lees hier verder over de digitalisering van met name de georganiseerde misdaad op Politie.nl. Het belangrijkste om te onthouden is dat wanneer onze levens digitaal gaan, de misdaad volgt. IT-security moet bij iedereen hoog op de agenda komen. Oók bij jou, zzp’er.

Kleine misdaad met enorme gevolgen

De online misdaad die veel Nederlanders plegen? Achter het stuur met je mobiel in je handen. Dat is even ernstig als bezopen autorijden, volgens Veilig Verkeer Nederland. Een op de acht doet dit, meldt de ANWB. Op de fiets is het zelfs één op de drie (ook deze schrijver heeft zich daar wel eens aan bezondigd). ‘Appongeluk ’ is verkozen tot Woord van het jaar 2017 door de Dikke van Dale en appen in het verkeer is de voornaamste reden voor de stijging in verkeersdoden in 2017. Interpolis speelt daar als volgt op in:

Online bestedingen nemen toe

Uit het ShoppingTomorrow Consumentenonderzoek dat GfK uitvoerde onder een representatieve steekproef van ruim 5.000 Nederlanders:

• bijna 90% van de Nederlanders koopt weleens iets online;
• 23% van alle consumentenbestedingen is nu online. De algemene verwachting is dat dit groeit naar 35% in vijf jaar, jongeren verwachten dat dit groeit naar 43%;
• 47% van de online kopers koopt weleens iets met een mobiele telefoon. Bij 15-34-jarigen is dat al 70%.
• Voornaamste redenen voor mobiele kopers om af te haken: gebrek aan duidelijke foto’s (40%), invoeren van persoonlijke gegevens (37%) en onhandige navigatie op de mobiele website (33%).
• 42% van de Nederlandse consumenten heeft weleens via Aziatische webshops geshopt. Voornaamste reden om dit nog niet te doen: gebrek aan vertrouwen in productkwaliteit (33%) en het is gemakkelijker om in Nederland te bestellen (32%).

Andere interessante (online) winkelen ontwikkelingen:

• Een op de vijf Nederlanders maakt gebruik van Airbnb-achtige platforms. Dat ligt hoger dan de 16% in de EU. Zie ook de trend Platforms.
• De Nederlandse detailhandel boekte 4,7% meer omzet in het derde kwartaal van 2017 dan in 2016. Met name non-foodwinkels stegen: met 5,1% de grootste omzetstijging in tien jaar. Consumentenbestedingen namen in totaal toe met 2,5%, vooral aan elektrische apparaten, kleding en inrichting van het huis. We besteden ook meer aan eten buiten de deur. Maar voor de detailhandel was december niet de verwachte topper en de eerste winkelketen voor 2018 is alweer omgevallen.

Bitcoin en cryptovaluta

het totale aantal huishoudens met cryptocoins lag in oktober 2017 op 135.000, volgens onderzoek van Kantar TNS (voorheen TNS NIPO). Dat is een verdubbeling t.o.v. 2016. 43% heeft er hooguit € 100 aan besteed: het bedrag van een paar staatsloten. 42% gaf een bedrag tussen de € 100 en € 1000 uit, en 15% meer dan € 1000. Vergeleken met traditionele beleggers zijn bezitters van cryptovaluta jonger en hebben ze nauwelijks een hoger inkomen dan niet-bezitters. Kantar TNS stelt dat: “…dat cryptovaluta een democratiserende belegging vormt.”

Dat betekent dat je in je vriendenkring in 2018 meer zal horen over Bitcoins. Deze satirische video toont hoe dat kan gaan:

• Weten hoe het echt zit? Simpele uitleg in deze animatie van The Guardian in 3 minuten;
• Bitcoin is decentraal en anoniem: ideaal voor illegale activiteiten.
• Het verkopen van Bitcoin wordt in Amerika zelfs gezien als misdaad (omdat je een licentie nodig hebt voor het maken van een geldoverdracht).
• Rusland komt met een eigen cryptocurrencie en blokkeert websites die handelen in cryptocurrency (in navolging van China).
• De achterliggende technologie, blockchain, biedt echter ook kansen. Reden voor De Nederlandsche Bank om hier mee te experimenteren. (Singapore is al een stuk verder)

Economie en De sociale staat van Nederland

Nieuw in de online consumententrends: blik op de economie en de sociale staat van Nederland ter onderbouwing. Met grote dank aan het CPB. Wat ik echter mis in hun tweejaarlijkse rapport, is een diepere blik op de impact van technologie op ons gedrag. Kijk maar in een gemiddelde trein, aula, woonkamer of aan de bar en je ziet iedereen met zijn snufferd vastgeplakt op de mobiel. Online cultuur is ook cultuur. Daar lees in je trend Smartphone straks meer over.

• Economie: het gaat goed in Nederland. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) groeide de economie in 2017 met 3,3% (hoogste niveau in de afgelopen 10 jaar) en de werkeloosheid daalde tot 5% (mocht je dringend op zoek zijn naar personeel, download dan onze 43 online recruitment tips!). In 2018: 2,5% groei in de economie. Consumentenvertrouwen is ook hoger dan ooit in tien jaar, en Nederlanders spenderen 3% meer dan in 2016. Inflatie is laag, rente blijft laag (totdat lonen teveel stijgen) en ook de huizenprijzen stijgen. Mogelijke invloeden volgend jaar: Brexit, renteverhoging door ECB en kabinetsplannen voor o.a. de hypotheekrenteaftrek.

• Sociale staat van Nederland: de kwaliteit van leven is volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau in 25 jaar verbeterd. Sinds 1990 zijn toegenomen: levensverwachting, opleidingsniveau, arbeidsparticipatie en besteedbaar inkomen. Misdaad neemt af (maar ook onze aangiftebereidheid dus tja), we gaan vaker op vakantie, onze huizen zijn van betere kwaliteit en meer Nederlanders sporten. En: we zijn niet cynischer over politiek, we zijn meer tevreden met de democratie en we zijn ook positiever over immigranten. Maar: steun voor vrijheid van meningsuiting daalde van 81% naar 66% en steun voor EU-lidmaatschap daalde van 75% naar 58%. Het echtscheidingspercentage stijgt tot 40%, vergrijzing neemt toe en ouderen blijven langer thuis wonen.
• Vrije tijdsbesteding: net als in 1990 hebben we in 2016 iets meer dan 47 uur aan vrije tijd, genoeg voor driekwart Nederlanders. Bijna 19 uur gaat naar gebruik van media en ict en ruim 8 uur aan onderhouden sociale contacten (dat was nog 10 uur in 1990). Computerbezit is nu 93%, internettoegang ligt op 97%.

• Digitale skills belangrijk: Het SCP benoemt expliciet het bezitten van “vaardigheden om met internet om te gaan of anderszins te communiceren via sociale media” belangrijk voor de kwaliteit van het leven. Want: communicatie met overheid en snel veranderende arbeidsmarkt. Door technologische ontwikkelingen en flexibilisering van arbeidsrelaties moeten we ondernemender en zelfredzamer worden. Hierdoor neemt het belang van opleiding en leeftijd iets af.

Pensioenen worden persoonlijk

De vergrijzing en de groei in de gemiddelde leeftijd (die overigens momenteel niet meer zo hard stijgt, maar verwacht wordt flink te stijgen), geeft druk op de pensioenfondsen. Ook al hebben ze meer geld dan ooit in kas, het is nog niet genoeg om de stijgende uitgaves optimaal te dekken. Het verleggen van de pensioengerechtigde leeftijd biedt enige soelaas, maar geeft ook de nieuwe uitdaging om steeds oudere werknemers efficiënt in te zetten. (Wie hier een schaalbare HR-oplossing voor bedenkt, is spekkoper!).

Een andere oplossing wat je steeds vaker zal zien, is een andere constructie bij werkgevers. Nu leggen werknemer en werkgever geld bij een pensioenfonds in voor een vastgelegde pensioenuitkering: defined benefit. Dat wordt straks een defined contribution: je krijgt een x-bedrag van je werkgever en jij mag zelf uitzoeken wat je er straks mee gaat doen. Precies zoals lijfrente nu al werkt voor met name ondernemers. In 2010 waren er nog 600 pensioenfondsen, in 2017 zijn er 268 en dat aantal mag van De Nederlandsche Bank nog verder terug naar 100. Daarmee is toezicht houden gemakkelijk en wordt de uitvoering professioneler.

Hierboven las je de online staat van Nederland zoals gerapporteerd door het CBS en het SCP, en gezaghebbende partijen zoals de ACM, de DNB, Kantar TNS, de ANWB en de Nederlandse politie. Daarmee krijg je weliswaar een prima ijkpunt, maar je wilt natuurlijk weten waar het echt naar toe gaat in 2018. Voorbij de cijfertjes. Lees nu deel 2 online consumententrends 2018: Het jaar van de Wolf.